Η μέρα που το Yamazaki Sherry Cask άλλαξε τη βιομηχανία του ουίσκι

Λίγα μόνο χρόνια χωρίζουν τις μέρες που με το που ψέλλιζε κάποιος στο μπαρ ή σε μια παρέα τη φράση «ιαπωνικό ουίσκι», έπαιρνε ως απάντηση την ερώτηση «βγάζει η Ιαπωνία ουίσκι;» και τις πιο πρόσφατες, βέβαια, όπου όλοι έχουν μάθει ότι πλέον, γιαπωνέζικο ουίσκι, δεν υπάρχει ούτε για δείγμα. Τουλάχιστον, όχι εκείνα που πρωτοδοκιμάσαμε πριν καμιά δεκαετία και σίγουρα όχι σε εκείνες τις τιμές. Θρυαλλίδα των γεγονότων που μεσολάβησαν από τότε μέχρι σήμερα, μια σημαντική, ιστορική στιγμή, η ανακήρυξη του Yamazaki Sherry Cask, από την παρτίδα του 2013, ως το καλύτερο ουίσκι στον κόσμο, από τον δημοσιογράφο και γευσιγνώστη – γκουρού, Jim Murray. Εκείνη η στιγμή συνέβαλε στην αναμόρφωση όχι μόνο του αποστακτηρίου Suntory, αλλά και σε αυτή του ιαπωνικού ουίσκι εν συνόλω, πυροδοτώντας ένα παλιρροιακό κύμα ζήτησης, που άδειασε όλα τα ράφια του κόσμου και δημιούργησε φρενίτιδα στους ουισκόφιλους.

Ο άμεσος αντίκτυπος: Ένας ολόκληρος κόσμος, διψασμένος για ιαπωνικό ουίσκι

Ο απόηχος της αναφοράς αυτής από τον Jim Murray, της διάκρισης του Yamazaki Sherry Cask ως το καλύτερο ουίσκι στον κόσμο, βρήκε ΚΑΘΕ ουισκόμπαρο και ΚΑΘΕ ΕΝΑΝ λάτρη του ουίσκι να προσπαθεί να αναζητήσει έστω και μια μποτίλια. Όπως αναμενόταν, οι 16.000 φιάλες της συγκεκριμένης, χωρίς ένδειξη ηλικίας, παρτίδας έκαναν γρήγορα φτερά. Τόσο για άμεση κατανάλωση, όσο και για στοκάρισμα και μελλοντικό παζάρι με τους τρελαμένους με τις δημοπρασίες. Όσο η τρέλα και η ζήτηση αυξανόταν, η μπάλα έπαιρνε και τις επόμενες παρτίδες του Yamazaki Sherry Cask, στη συνέχεια και τις λοιπές εμφιαλώσεις του αποστακτηρίου, τέλος και τα λοιπά ιαπωνικά ουίσκι. Μια άσβεστη δίψα που ολοένα και γιγαντωνόταν. Τα μπαρ που είχαν -κατά τύχη- στοκάρει Yamazaki Sherry Cask, δειλά δειλά άρχισαν να ανεβάζουν την τιμή του ποτού, να διπλασιάζουν, να τριπλασιάζουν, να δεκαπλασιάζουν, μέχρι που τους τελείωσε. Τελείωσε και από τα μπαρ και από τις κάβες και από τους εισαγωγείς και… από το ίδιο το αποστακτήριο, όπου αν πήγαινες, δε μπορούσες καν να το δοκιμάσεις στον χώρο γευσιγνωσίας! Και κάπως έτσι, η φιάλη Yamazaki Sherry Cask 2013 που πριν τη διάκριση κόστιζε περίπου €70 στην Ευρώπη, σήμερα η τιμή της αρκεί για να ζήσει έναν Ευρωπαίο για έναν ολόκληρο χρόνο.

Αυτή η άνευ προηγουμένου ζήτηση ανέδειξε και μια κρίσιμη πτυχή της βιομηχανίας παραγωγής ουίσκι· την περίπλοκη ισορροπία, τη λεπτή διαχωριστική γραμμή, που χωρίζει την μικρή, ποιοτική παραγωγή με τη διαθεσιμότητα. Το ιαπωνικό ουίσκι, το οποίο φημίζεται μεταξύ άλλων για τη σχολαστική, αργή διαδικασία ωρίμασής του, βρέθηκε ξαφνικά παγιδευμένο στο στόχαστρο της δικής του επιτυχίας. Ο αργός κύκλος παραγωγής του, αγωνίστηκε για να συμβαδίσει με την αδηφάγα όρεξη του απανταχού ουισκοβόρων καταναλωτών.

Η διάκριση όμως του Yamazaki Sherry Cask 2013 ως το καλύτερο ουίσκι στον κόσμο προκάλεσε και το ευρύτερο ενδιαφέρον του καταναλωτικού κοινού για το ιαπωνικό ουίσκι, που φυσικά δεν περιορίστηκε εντός της χώρας, παρά το έκανε γνωστό σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται πως η άνθιση αυτή «συνέπεσε» και εν μέρει χρηματοδότησε την εξαγορά της Beam Inc. (Jim Beam) το 2014, από την Suntory, οπότε και προέκυψε η νέα θυγατρική Beam Suntory, η οποία πλέον είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός αλκοολούχων στον κόσμο. Υπενθυμίζω πως το Yamazaki Sherry Cask 2013 ανακηρύχθηκε ως καλύτερο ουίσκι στον κόσμο το 2015…

Η περίπτωση του Kavalan

Ένα παρόμοιο αφήγημα εκτυλίχθηκε, περίπου την ίδια περίοδο και με το ταϊβανέζικο αποστακτήριο Kavalan, το οποίο είδε μερικά από τα ουίσκι του να ξεχωρίζουν, είτε ομοίως στη Βίβλο του Jim Murray, είτε στα World Whisky Awards, επιβεβαιώνοντας, αν μη τι άλλο, την «τάση» για εξερεύνηση νέων γευστικών προφίλ στο ουίσκι, αλλά και αποστακτηρίων που πλέον έμπαιναν ως σφήνα μεταξύ των μεγάλων, παραδοσιακών δυνάμεων της βιομηχανίας.

Η συζήτηση για την ταυτότητα του ουίσκι στη σύγχρονη εποχή

Το τρελό ταξίδι του Yamazaki φέρνει στο προσκήνιο μια κρίσιμη συζήτηση σχετικά με την ταυτότητα του ουίσκι. Αποτελεί ένα απλό προϊόν, που υπόκειται στις «ιδιοτροπίες» της ζήτησης της αγοράς και που επηρεάζεται σε τέτοιο βαθμό από βραβεία, διακρίσεις και αρθρογραφία γκουρού και κριτικών ή αποτελεί ένα απόλυτα αρτιζάνικο προϊόν, ένα είδος πολυτελείας που ενσαρκώνει την κορωνίδα της δεξιοτεχνίας, της craft παραγωγής, αλλά και την πολιτιστική κληρονομιά μιας ολόκληρης χώρας; Αυτό που ακολούθησε της διάκρισης του Yamazaki Sherry Cask αποδεικνύει και υποδεικνύει την πολύπλευρη φύση του ουίσκι ως προϊόν· η φρενίτιδα της ζήτησης, οι συνεπακόλουθες ελλείψεις, αλλά και η αναγέννηση και η αναδιαμόρφωση του ιαπωνικού ουίσκι, όλα συνυφαίνουν αφηγήσεις των διαφορετικών πτυχών του.