Untappd: Χρήσιμο ή προβληματικό εργαλείο;

Έφτασε λοιπόν η ώρα που θα συζητήσουμε για τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Το Untappd, μιας και περί αυτού ο λόγος, από την ίδρυση του το 2010, έχει εγκατασταθεί για τα καλά στην καθημερινότητα του μέσου ζυθόφιλου. Το timing ήταν τέλειο, μιας και όπως ενδεχομένως θυμάστε, εκείνα τα χρόνια μεταξύ πολλών άλλων σημαντικών γεγονότων, είχαμε την ραγδαία αύξηση δύο σταθερών: από την μια, τα smartphone (που σου επέτρεπαν να κατεβάσεις ότι app επιθυμούσες) είχαν σχεδόν καθολικά αντικαταστήσει τα «παλαιού τύπου» κινητά. Από την άλλη, η craft μπίρα βρισκόταν σε τροχιά εκθετικής ανάπτυξης, με νέα μικροζυθοποιεία να ξεφυτρώνουν πρακτικά σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Ο κόσμος έψαχνε ποιοτική μπίρα και το Untappd, ένα app που του επέτρεπε να την ανακαλύψει μέσα σε λίγα μόλις κλικ στο κινητό του, ευελπιστούσε να πετύχει ακριβώς αυτό.

Οι παλαιότεροι στον χώρο της μπίρας γνωρίζουν πως πριν την κυριαρχία του Untappd, πρακτικά την ίδια χρήση είχαν sites όπως το Beer Advocate (που πλέον ανήκει στην Next Glass, εταιρεία-κολοσσό που επίσης διαθέτει το Untappd στο portfolio της), αλλά και το Ratebeer. Μιας και τα συγκεκριμένα σάιτ είχαν ιδρυθεί το 1996 και 2000 αντίστοιχα, οι χρήστες τους είχαν ήδη εξοικειωθεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο αξιολόγησης των διαφορετικών ετικετών μπίρας. Δοκίμαζαν τη μπίρα στον αγαπημένο τους χώρο εστίασης (ή ακόμα και στο σπίτι τους), κάθονταν έπειτα στο laptop/PC τους και έγραφαν μια σχετικά μακροσκελή κριτική για όλα τα αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά της ετικέτας που δοκίμασαν. Ανέλυαν διεξοδικά ότι τους εντυπωσίασε ή τους «χάλασε», ανταλλάσσοντας έπειτα απόψεις με άλλους χρήστες στα forum/discussion board που υπήρχαν στα σάιτ. Όλη αυτή η κοινωνική αλληλεπίδραση, δημιούργησε με την πάροδο των χρόνων ολόκληρη κοινότητα από φανατικούς της μπίρας σε όλο τον κόσμο.

Το format του Untappd όμως, είναι άρδην διαφορετικό και φυσικά προσαρμοσμένο στην τωρινή εποχή. Παρότι υπάρχει και σε web μορφή, η χρήση του γίνεται σχεδόν αποκλειστικά μέσω της εφαρμογής. Αυτό επιτρέπει την άμεση χρήση του οπουδήποτε κι αν βρίσκεται ο χρήστης, κάτι που τα Ratebeer και Beer Advocate δεν μπορούσαν να προσφέρουν. Όταν ο τάδε πίνει κάποια μπίρα στο αγαπημένο του μαγαζί, το Untappd του επιτρέπει να πάρει το κινητό του και να την αξιολογήσει σε μια κλίμακα από το 0,25 ως το 5, να την συνοδέψει με μια φωτογραφία, να αναφέρει σε ποια μορφή την ήπιε (μπουκάλι, βαρέλι, κουτάκι) και αν το επιθυμεί, να γράψει ένα μικρό κείμενο γι’ αυτήν που περιορίζεται στους 255 χαρακτήρες. Αυτός ο άμεσος τρόπος λειτουργίας του αποτέλεσε το κλειδί της επιτυχίας του, κάτι όμως που έχει δημιουργήσει άπειρες συζητήσεις και έχει κάνει έξω φρενών ένα σημαντικό κομμάτι της craft μπίρας. Οι βασικοί λόγοι, θα αναλυθούν στις ακόλουθες γραμμές.

Πριν αναλύσω τα αρνητικά, οφείλω να τονίσω τα θετικά του Untappd. Αρχικά, αντικειμενικά αποτελεί ένα καλοφτιαγμένο app που απαιτεί όχι πάνω από ένα λεπτό για την κατανόηση της λειτουργίας του. Η σημαντικότερη χρησιμότητά του όμως είναι ότι προσφέρει πακτωλό πληροφοριών, μιας και η βάση δεδομένων του είναι εντυπωσιακή. Στο Untappd θα βρείτε πληροφορίες πρακτικά για όλες τις μπίρες και τα ζυθοποιεία του πλανήτη, ακόμα και γι’ αυτά που πλέον δεν βρίσκονται σε λειτουργία. Επίσης, μπορείτε να ενημερωθείτε για τις μπίρες που διαθέτουν τα μαγαζιά της πόλης που κατοικείτε (ή που επισκέπτεστε ως τουρίστας), χαρακτηριστικό άκρως χρήσιμο αν ψάχνετε κάτι συγκεκριμένο ή αν απλά επιθυμείτε να ανακαλύψετε την «σκηνή» της εκάστοτε περιοχής. Τέλος, μέσω του Untappd for Business, προσφέρονται εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία σε ζυθοποιεία και μπαρ, μιας και παρέχονται στατιστικές αναλύσεις για τις τάσεις της αγοράς, όπως και τη ροή κίνησης (ή μη) των προϊόντων σε μια επιχείρηση εστίασης.

Όλα φαντάζουν ειδυλλιακά, αλλά δυστυχώς δεν είναι. Ο βασικός λόγος που το Untappd κάνει έξω φρενών πολλούς επαγγελματίες του χώρου είναι οι ίδιες οι αξιολογήσεις. Οι περισσότεροι χρήστες του Untappd απλώς αφήνουν μια αξιολόγηση χωρίς κάποια περαιτέρω εξήγηση και όταν αυτή είναι χαμηλή, το ζυθοποιείο προσπαθεί να μαντέψει τι έκανε λάθος. Το χωρίς καμία αμφιβολία λάθος φυσικά στο σύστημα αξιολόγησης, είναι πως όλες οι μπίρες, ανεξαρτήτου είδους, αξιολογούνται οριζόντια. Μια Pilsner μπαίνει σε ευθεία σύγκριση με μια Barrel Aged Imperial Stout, μια Witbier με μια Double IPA και μια Weiss με μια Fruited Sour. Προφανέστατα οι ευκολόπιοτες, elegant μπίρες θα φαντάζουν φτωχές δίπλα σε κτήνη με πολλαπλάσιο αλκοόλ και απείρως περιπλοκότερο γευστικό προφίλ. Όπως έχω αναφέρει σε παλαιότερο κείμενό μου, όλες οι μπίρες έχουν την στιγμή τους και σίγουρα μια Lager δεν είναι απαραίτητα χειρότερη από μια IPA – είναι απλώς διαφορετική και χρειάζεται να εκτιμηθεί γι’ αυτό που είναι, όχι σε σύγκριση με κάτι άσχετο! Το σύστημα αξιολόγησης του Untappd ευνοεί μπίρες με extreme γεύσεις, όπως οι IPA, οι Imperial Stout και οι Fruited Sour.

Για του λόγου το αληθές, μια ματιά στις πιο υψηλά βαθμολογημένες μπίρες αρκεί για να πείσει μέχρι και τον πιο δύσπιστο. Την μέρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, από τις 50 top rated μπίρες του Untappd, οι 43 (!) είναι Imperial Stout. Μπίρες ιστορικής σημασίας που χωρίς καμία αμφιβολία είναι κορυφαίες όπως η Saison Dupont, η Sierra Nevada Pale Ale και η Augustiner Helles έχουν αξιολογηθεί με το απλώς αποδεκτό 3.60/5.00 (βαθμολογία αντίστοιχη με μια μεσαίου βεληνεκούς IPA), ενώ αντικειμενικότατα θα έπρεπε να βρίσκονται κάπου εκεί ψηλά στην λίστα με τις κορυφαίες. Γιατί άλλο το προσωπικό μας γούστο, άλλο τι ισχύει αντικειμενικά. Για παράδειγμα, προσωπικά απεχθάνομαι τις φράουλες(ναι, βρίστε με), δεν έχω κανένα ενδιαφέρον να πιώ την εκάστοτε Fruited/Pastry Sour με γεύση φράουλας, ας έχει και τέλεια βαθμολογία. Θα είναι κακή μπίρα; Ενδεχομένως όχι, αλλά από την στιγμή που δεν βρίσκεται στα γούστα μου, γιατί να την αξιολογήσω; Ή αν αποφασίσω να την αξιολογήσω, γιατί θα πρέπει να την συγκρίνω με μια μπίρα του γούστου μου και όχι συγκριτικά με άλλες μπίρες της κατηγορίας της;

Το σύστημα αξιολόγησης του Untappd φυσικά έχει προκαλέσει και ένα ακόμα ζήτημα που δυστυχώς δεν κατανοεί πολύς κόσμος. Οι υψηλές αξιολογήσεις σε μπίρες με φανταχτερά κουτάκια που συνοδεύονται από αντίστοιχες πρακτικές marketing, δημιουργούν hype γύρω από συγκεκριμένα ζυθοποιεία και αφήνουν στην άκρη άλλα που είναι εξίσου καλά ή ακόμα και καλύτερα. Στην συνέχεια, οι εισαγωγείς, οι χονδρέμποροι όπως και τα bar, επιλέγουν να συνεργαστούν με τα συγκεκριμένα overhyped ζυθοποιεία, όχι επειδή οι μπίρες τους είναι καλές ή κακές, αλλά επειδή γνωρίζουν πως το κοινό τους δεν έχει κανένα θέμα να πληρώσει ένα αντίτιμο που ενδεχομένως δεν συμβαδίζει με την ποιότητα της μπίρας, μόνο και μόνο λόγω ενός υψηλού rating στο Untappd. Κατ’ επέκταση, το ίδιο το ζυθοποιείο στο τέλος ενδιαφέρεται να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο «περίβλημα», παρά στο ίδιο το προϊόν, μιας και πιο ξεκούραστο είναι και φυσικά πιο φθηνό. Για ποιο λόγο να διορθώσουν εξάλλου τα τεχνικά λάθη που εντοπίζει ο beer geek στη μπίρα τους; Τον ρόλο του πραγματικού influencer στην κοινότητα της craft μπίρας δυστυχώς τείνει να αναλάβει ο μέσος χρήστης Untappd και ένα εντυπωσιακό κουτάκι αρκεί για να δώσει αρχικά μια καλή πρώτη εντύπωση και στην συνέχεια μια βαθμολογία 4.00/5.00.

Ένα ακόμα απτό παράδειγμα της συγκεκριμένης κατάστασης περιγράφεται εξαιρετικά σε αυτό το βίντεο του Craft Beer Channel, όπου ο παρουσιαστής αναρωτιέται πώς η Poetica, μια συμπαθέστατη Pilsner που παράγεται από την Hill Farmstead, έχει σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία από την  Únětické pivo 12°, μια παραδοσιακή Τσέχικη Pilsner απείρως ανώτερης ποιότητας που φτιάχνεται από το (καθόλου hyped) ζυθοποιείο Únětický Pivovar κάπου λίγο έξω από την Πράγα. Αν όλα αυτά τα επιχειρήματα εξακολουθούν να μην ακούγονται πειστικά, ας αναφέρω και το πιο προβληματικό· το Tavour, μια μεγάλη υπηρεσία/app διανομής μπίρας στην Αμερική, αρνείται να συνεργαστεί με ζυθοποιεία που δεν έχουν τουλάχιστον πέντε μπίρες με βαθμολογίες από 4.00/5.00 και άνω (με ελάχιστο όριο 100 κριτικές ανά μπίρα). Γνωρίζοντας λοιπόν τα ζυθοποιεία ότι αν φτιάξουν Lager ή Pilsner ή Amber Ale, στην καλύτερη περίπτωση θα λάβουν ένα 3.80-3.90/5.00 από τον μέσο χρήστη Untappd, τι είδος μπίρας πιστεύετε πως θα ζυθοποιήσουν προκειμένου να επιβιώσουν και να δημιουργήσουν αξία στο όνομά τους; Για την υπερπροσφορά σε συγκεκριμένα είδη μπίρας και πόσο αυτή είναι βιώσιμη μελλοντικά έχω αναφερθεί εδώ, οπότε θα αφήσω τα συμπεράσματα σε εσάς.

Το Untappd, εν κατακλείδι, αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για όλους, με εξαιρετικά προβληματικό σύστημα αξιολόγησης όμως, το οποίο θεωρώ πως οι περισσότεροι επαγγελματίες του χώρου συμφωνούν πως πρέπει να αλλάξει. Για να είμαι ειλικρινής, κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται να γίνεται άμεσα από το Untappd, από την στιγμή που οι χρήστες του δεν το εγκαταλείπουν. Μην πας να φτιάξεις κάτι που δεν έχει χαλάσει λέει η παροιμία, οπότε το πόσο θα επηρεάσει την craft μπίρα στα χρόνια που έρχονται, θα το διαπιστώσουμε εν καιρώ ιδίοις όμμασι…