Τι απέγινε η βότκα πορτοκάλι;

της Μανίνας Ντάνου

Λίγα μου λείπουν περισσότερο από τα 80s. Ό,τι και να λέτε για τα κοκόρια από τσιμέντο, τις διαστημικές βάτες, τα ντεγκραντέ κουρέματα και τις λευκές γόβες, η δεκαετία του ’80 ήταν αυτό που εννοούσαν όταν έλεγαν “παράδεισος”. Ίσως επειδή ήταν η δεκαετία που ήμασταν παιδιά. Αλλά και τι δεκαετία ήταν… Πολύ πριν από τα δέκα μας καθόμασταν στο μπροστινό κάθισμα του αυτοκινήτου και δε φορούσαμε καν ζώνες ασφαλείας. Οι γονείς μας κάπνιζαν στο παιδικό δωμάτιο. Κανείς δε νοιαζόταν τι ώρα γυρίζαμε σπίτι από την πλατεία, είχαμε τηλέφωνο ντούμπλεξ, τραγουδούσαμε «να νανα νανα» στο δισκάδικο για να καταλάβουν το τραγούδι και να το βάλουν στην (παράνομη) κασέτα με τα “ΞΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΑ”. Τα μεσημέρια του καλοκαιριού κλαίγαμε από το πολύ καρπούζι, κι όταν προς τα τέλη της δεκαετίας, σε μια καλοκαιρινή ντίσκο -που ίσως να την έλεγαν Φοίνικα και έπαιζε μουσική που είχε τόσα σύνθια που μάθαμε να συνδυάζουμε το συνθεσάιζερ με την ευτυχία, ήπιαμε το πρώτο μας ποτό, αυτό ήταν “βότκα πορτοκάλι”. Και καλά όλα τα άλλα, όμως αυτό που με βασανίζει καιρό τώρα είναι τι απέγινε τελικά αυτή η βότκα πορτοκάλι.

Ήταν πολλά χρόνια πριν που η βότκα πορτοκάλι ήταν της μόδας. Τότε που δεν χρειαζόταν να περιμένουμε 15 λεπτά να πιούμε ένα τζιν σε μορφή κοκτέιλ με μήλο, πιπεριά, μια ελιά, λίγο ρόδι, μάνγκο, άνθη, φυτά, που λέει κι ένας φίλος. Δηλαδή, σκεφτείτε το, η βότκα πορτοκάλι είχε όνομα, τη λέγανε screwdriver. Λες και θα μας έπαιρνε χρόνο να πούμε βότκα πορτοκάλι. Βεβαίως, είχε και παραλλαγές, τις έψαξα στο wiki, όπου βρήκα μια λίστα με όλα τα πιθανά ποτά συν πορτοκάλι , όλα με διαφορετικά ονόματα και μόνιμο συνθετικό το “screw”. Προφανέστατα το screw ήταν το πορτοκάλι, και σε μια φάση ήμουν σίγουρη πως αυτό συνέβαινε επειδή για να φτιάξεις πορτοκαλάδα κάνεις μια κίνηση σαν να βιδώνεις το φρούτο στον στίφτη. Το screwdriver με μπέρμπον λεγόταν American Screw, με κονιάκ French Screw, με Galliano λεγόταν Italian Screw, ενώ με τζιν Left-handed Screw, και πλέον έγινε αποστολή της ζωής μου να μάθω τη νοηματική σύνδεση του αριστερόχειρα με το τζιν…

Ήταν τότε που παραγγέλναμε τα ποτά χωρίς να διευκρινίζουμε ποτέ τη μάρκα του βασικού συστατικού. Δηλαδή πόσο φλώρος πρέπει να ήσουν για να παραγγείλεις μια Absolut-πορτοκάλι ή ένα “screwdriver με Stolichnaya”. Όλο το κούλνες του κατσαβιδιού το κατάπινε η διευκρίνιση. Τώρα είναι μαγκιά να κάνεις πως ξέρεις από ποτά και να γίνεσαι εξαιρετικά αναλυτικός στην παραγγελία τους, αναφέροντας μάρκα, ποσότητα συνοδευτικού, σε ψηλό ποτήρι, με δύο πάγους, μια ελιά, δύο τρίχες, ένα ζούληγμα του ξύσματος πάνω από το ποτήρι που θα έχει παγώσει στο ψυγείο και όχι με τριμμένο πάγο, χτύπα το πολύ, χτύπα το λίγο, έχει καλή μύτη, μύτη καλή αλλά δεν ακούω το βασιλικό, και παρακαλώ ο μπάρμαν να φοράει μωβ παπούτσια. Τότε η μαγκιά ήταν στην παντελή αδιαφορία σου για οποιαδήποτε άλλη λεπτομέρεια, εκτός από το ίδιο το αλκοόλ. Όσο πιο στρέιτ, όσο πιο μάχιμο, όσο πιο απλό, όσο πιο δυνατό, όσο πιο πριμιτίφ, τόσο το καλύτερο.

Παρόλα αυτά την πρώτη φορά που αναφέρθηκε το ποτό στη λογοτεχνία ήταν το 1938 με το όνομα “The Famous Smirnoff Screwdriver”. Αργότερα, υποστηρίχθηκε ότι το ποτό εφευρέθηκε από τους Αμερικανούς αεροπόρους: “Το Screwdriver  -μισό βότκα και μισό πορτοκαλάδα- έγινε γνωστό από τους εκπαιδευόμενους Αμερικανούς μηχανικούς αεροσκαφών. Κοστίζει ένα δολάριο μαζί με το σύνηθες φιλοδώρημα για τον μπάρμαν.” Και από αυτούς τελικώς φαίνεται να προέρχεται και η ονομασία του, screwdriver δηλαδή κατσαβίδι, επειδή έριχναν κρυφά λίγη βότκα μέσα σε κουτάκια πορτοκαλάδα και το ανακάτευαν με τα κατσαβίδια τους.

Screwdriver έπινε ο Τρούμαν Καπότε, το έλεγε “το πορτοκαλί ποτό μου” και δεν το άλλαζε ποτέ. Θεωρείται το Νο2 πιο εμπορικό κοκτέιλ στην ιστορία, παρότι έχει μόνο δύο συστατικά, ενώ τα κοκτέιλ απαιτούν από τρία και πάνω. Σύμφωνα με το περιοδικό Cosmopolitan σε άρθρο του για το τι λέει το αγαπημένο σου ποτό για σένα, αν η βότκα-πορτοκάλι είναι η επιλογή σου “έχεις πιεί πολύ όταν πήγαινες γυμνάσιο στο υπόγειο ενός κολλητού που είχε κουλ μαμά. Είσαι γνήσιος και φτιάχνεις καταπληκτικά ζυμαρικά για το χανγκόβερ”. Σε θέμα του buzzfeed για ποτά, συντάκτες, πότες και πρώην μπάρμαν κατέληξαν ότι το screwdriver πλέον είναι για μεθυσμένες μαμάδες, ανήλικους, μόνο για μέσα στο σπίτι, για πάρτι πρωτοετών και ψυχοπαθείς που θεωρούν λογικό να παραγγείλουν ένα “κατσαβίδι” μέσα σε ένα μπαρ. Εν ολίγοις, το buzzfeed έθεσε ακριβώς το θέμα που με απασχολεί: έβαλε την τελειωτική ταφόπλακα στη βότκα πορτοκάλι.

photo by hgtvhome.sndimg.com

Προφανώς στην εποχή των σύνθετων κοκτέιλ και του ενός κοκτειλάδικου ανά οικογένεια, ένα τίμιο, απλό, πριμιτίφ ποτό όπως η βότκα πορτοκάλι, δεν χωράει. Όμως η πτώση της δεν οφείλεται μόνο σε αυτό. Την ίδια ώρα, το τζιν εν τόνικ, η βότκα λεμόνι, το ουίσκι με πάγο παραμένουν δημοφιλή και σίγουρα όλοι έχετε έναν στην παρέα που επιμένει σε αυτά, αναθεματίζοντας τους υπόλοιπους για τις περίπλοκες και χρονοβόρες επιλογές τους. Η βότκα-πορτοκάλι, όπως ίσως και το ουίσκι-κόλα έχασαν την αίγλη τους και θεωρούνται πια ντεμοντέ, ξεχνιούνται μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο, αντικαθίστανται από χρωματιστά κοκτέιλ σε περίεργα ποτήρια, δεν έχουν το κούλνες του τζιν εν τόνικ που για αυτό γράφτηκαν δέκα τραγούδια, την χιπστεριά της βότκας-λεμόνι που με την ξινίλα της εξέφρασε μια ολόκληρη γενιά και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τον βασιλιά ουίσκι.

Και παρότι δεν έχω απολύτως καμία ιδέα για την αναμειγνυολογική σημασία του, κάπως με θλίβει. Είμαι σίγουρη ότι σε μια 20ετία από τώρα, κάποιοι 35άρηδες θα αναπολούν τα εφηβικά τους χρόνια με τη γεύση του μοχίτο στα χείλη, και δεν ξέρω αν τότε το μοχίτο θα έχει ακολουθήσει την κατιούσα του Screwdriver. Ο Προυστ έλεγε ότι η γεύση είναι η βασικότερη αίσθηση που ανακαλεί μνήμες και ζωντανεύει εποχές. Κι εμείς μεγαλώσαμε με λίγο νεσκαφέ στο γάλα και την υπό εξαφάνιση πλέον βότκα πορτοκάλι. Μαζί της, θέλουμε δε θέλουμε, χάνουμε και την εφηβεία μας.