Σχετικά με τα συστήματα βιντεοεπιτήρησης στα καταστήματα εστίασης

Αυξάνονται τελευταία τα περιστατικά καταγγελιών για περιπτώσεις που αφορούν στα προσωπικά δεδομένα προσώπων σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους και καταγραφής αυτών από συστήματα βιντεοεπιτήρησης. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έχει εκδώσει την οδηγία 1/2011, η οποία είναι απόλυτα εναρμονισμένη στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για ανάλογα θέματα και ξεκαθαρίζει κατά πολύ τα ζητήματα που μπορεί να προκύψουν. Βέβαια, καθώς η κάθε περίπτωση είναι μοναδική, συνίσταται η εκ των προτέρων επικοινωνία με την Αρχή και η ανάλογη δράση.

Ολοένα και περισσότερα καταστήματα εστίασης, διότι σε αυτά αναφερόμαστε στο παρόν άρθρο, εγκαθιστούν πλέον συστήματα βιντεοεπιτήρησης για την προστασία των καλεσμένων και της περιουσίας τους. Και όχι μόνο. Κάποιες επιχειρήσεις προχωρούν στην εγκατάσταση συστημάτων για τον έλεγχο και των υπαλλήλων και της αποδοτικότητας τους, κάτι που, θα πρέπει να τονιστεί πως απαγορεύεται από την Αρχή.

Πρόσφατα μάλιστα, υπήρξε καταδίκη της Ισπανίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για περίπτωση που έφθασε μέχρι αυτό και αφορούσε πέντε απολυμένους ισπανικής αλυσίδας σουπερμάρκετ, οι οποίοι εντοπίστηκαν να τελούν κλοπές από τον εργοδότη τους, μέσω κρυφού κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης (CCTV). Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, τα ισπανικά δικαστήρια που επελήφθησαν της υπόθεσης σε εθνικό επίπεδο δεν στάθμισαν με δίκαιο τρόπο το δικαίωμα σεβασμού στην ιδιωτική ζωή των εν λόγω εργαζομένων, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Επιπλέον, οι Δικαστές του Στρασβούργου, επιδίκασαν σε καθέναν από τους πέντε προσφεύγοντες το ποσό των 4.000 ευρώ ως αποζημίωση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν από την παραβίαση του σχετικού δικαιώματός τους, καθώς και 500 ευρώ στον πρώτο των προσφευγόντων και 568,86 ευρώ στους υπόλοιπους τέσσερις των προσφευγόντων για τα δικαστικά έξοδα.

Οι συνθήκες για την καταγραφή των δεδομένων με συστήματα βιντεοεπιτήρησης

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η καταγραφή των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Η Αρχή αναφέρει ως παράδειγμα αυτό ξενοδοχείου το οποίο έχει υποχρέωση προστασίας των περιουσιακών αγαθών των πελατών του καθώς και έννοµο συµφέρον να διαφυλάξει τη φήµη του ως ασφαλούς τόπου διαµονής. Άλλα παραδείγµατα αποτελούν η προστασία εγκαταστάσεων και κρίσιµων υποδοµών (π.χ. ηλεκτροµηχανολογικός εξοπλισµός δικτύων υποδοµής), η διασφάλιση των συναλλαγών (π.χ. σε τράπεζες και ταµεία καταστηµάτων) ή η ασφαλής παραµονή και διακίνηση των επιβατών στους χώρους επιβίβασης.

Ρητά αναφέρεται στην οδηγία πως το σύστηµα δεν θα πρέπει να χρησιµοποιείται για την επιτήρηση των εργαζοµένων εντός των χώρων αυτών, εκτός από ειδικές εξαιρετικές περιπτώσεις όπου αυτό δικαιολογείται από τη φύση και τις συνθήκες εργασίας και είναι απαραίτητο για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζοµένων ή την προστασία κρίσιµων χώρων εργασίας (π.χ. στρατιωτικά εργοστάσια, τράπεζες, εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου). Για παράδειγµα, σε έναν τυπικό χώρο γραφείων επιχείρησης, η βιντεοεπιτήρηση πρέπει να περιορίζεται σε χώρους εισόδου και εξόδου, χωρίς να επιτηρούνται συγκεκριµένες αίθουσες γραφείων ή διάδροµοι. Εξαίρεση µπορεί να αποτελούν συγκεκριµένοι χώροι, όπως ταµεία ή χώροι µε χρηµατοκιβώτια, ηλεκτροµηχανολογικό εξοπλισµό κλπ., υπό τον όρο ότι οι κάµερες εστιάζουν στο αγαθό που προστατεύουν κι όχι στους χώρους των εργαζοµένων. Επίσης, σε ειδικούς χώρους, όπως χώροι µε ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις ο υπεύθυνος βάρδιας ή ο υπεύθυνος ασφαλείας µπορεί να παρακολουθεί σε πραγµατικό χρόνο τους χειριστές µηχανηµάτων υψηλής επικινδυνότητας, µε σκοπό να επέµβει άµεσα αν συµβεί κάποιο περιστατικό ασφαλείας.

Μεταβίβαση δεδομένων από συστήματα βιντεοεπιτήρησης σε τρίτους

Σχετικά με τη διαβίβαση των δεδομένων σε τρίτους, η οδηγία αναφέρει πως επιτρέπεται κατόπιν προηγούµενης συγκατάθεσης του υποκειµένου των δεδοµένων. Κατ’ εξαίρεση, µια τέτοια διαβίβαση επιτρέπεται και χωρίς συγκατάθεση µόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις: Ο υπεύθυνος επεξεργασίας υποχρεούται να διαβιβάζει στις αρµόδιες δικαστικές, εισαγγελικές και αστυνοµικές αρχές δεδοµένα που οι τελευταίες ζητούν νοµίµως κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Επίσης, ο υπεύθυνος επεξεργασίας, πέραν των ειδικότερων υποχρεώσεων και δικαιωµάτων του που προβλέπονται από τον Κώδικα Ποινικής ∆ικονοµίας, μπορεί να διαβιβάζει στις αρµόδιες δικαστικές, εισαγγελικές και αστυνοµικές αρχές δεδοµένα που ενδέχεται να αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία µιας αξιόποινης πράξης (π.χ. κλοπή, ξυλοδαρµός) που τελέσθηκε στον χώρο τον οποίο έχει έννοµο συµφέρον ή νοµική υποχρέωση να προστατεύσει και που µπορούν να συνεισφέρουν στη διερεύνηση των πραγµατικών περιστατικών ή στην αναγνώριση των δραστών. Τέλος, ο υπεύθυνος επεξεργασίας επιτρέπεται να διαβιβάσει δεδοµένα που ενδέχεται να αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία µιας αξιόποινης πράξης στο πρόσωπο που απεικονίζεται ως θύµα ή δράστης της πράξης.

Ορθή σήμανση για τα συστήματα βιντεοεπιτήρησης

Ένα εξίσου σημαντικό ζήτημα, που αφορά όλες τις επιχειρήσεις που αποφασίζουν να εγκαταστήσουν συστήματα βιντεοεπιτήρησης, είναι αυτό της ορθής σήμανσης. Πριν ένα πρόσωπο εισέλθει στην εµβέλεια του συστήµατος βιντεοεπιτήρησης, ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να το ενηµερώνει, µε τρόπο εµφανή και κατανοητό, ότι πρόκειται να εισέλθει σε χώρο που βιντεοσκοπείται. Έτσι, θα πρέπει: α) να αναρτώνται σε επαρκή αριθµό και εµφανές µέρος ευδιάκριτες πινακίδες, όπου θα αναγράφεται το πρόσωπο για λογαριασµό του οποίου γίνεται η βιντεοσκόπηση (υπεύθυνος επεξεργασίας), ο σκοπός, καθώς και το άτοµο µε το οποίο οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να επικοινωνήσουν για να ασκήσουν τα δικαιώµατα και β) να είναι διαθέσιµη στο κοινό, εφόσον ζητηθεί, µε κάθε πρόσφορο τρόπο.

Για τα πάσης φύσεως καταστήματα, άρα και για τα μπαρ, εστιατόρια, καφέ και πάσης φύσεως καταστήματα εστίασης, κάµερες επιτρέπεται να τοποθετούνται στα σηµεία εισόδου και εξόδου αυτών, στα ταµεία και τους χώρους φύλαξης χρηµάτων, στις αποθήκες εµπορευµάτων, στους χώρους των ηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων καθώς και στους χώρους στάθµευσης. Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η λειτουργία καµερών σε χώρους εστίασης και αναψυχής, στα δοκιµαστήρια, στις τουαλέτες και στους χώρους όπου εργάζονται υπάλληλοι του καταστήµατος και δεν είναι προσιτοί στο κοινό.

Πρόστιμο μάλιστα 1000 ευρώ επιβλήθηκε το 2017 σε κατάστημα μαζικής εστίασης, όταν, κατόπιν ελέγχου στο χώρο του, διαπιστώθηκε πως λειτουργούσαν παράνομα συστήματα βιντεοεπιτήρησης. Εκτός αυτού, ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης υποχρεώθηκε να συμμορφωθεί άμεσα με τις αρχές της οδηγίας ξηλώνοντας ή/και τροποποιώντας τα συστήματα βιντεοεπιτήρησης που λειτουργούσαν στο κατάστημα του.