Savoir vivre στα μπαρ. Ή πως να σας «βασανίσουν στον πληθυντικό»

Ορμώμενος από τις θερινές μου περιπλανήσεις στα μπαρ της Αθήνας, της Σαντορίνης και της Μυκόνου, ένεκα επαγγελματικών μου υποχρεώσεων, έπιασα τον εαυτό μου να παρατηρεί ουκ ολίγες φορές τις κινήσεις και τη συμπεριφορά διαφόρων επαγγελματιών και πελατών σε μπαρ κι εστιατόρια. Σκεφτόμουν εκείνες τις στιγμές, το savoir vivre και πως αυτό, όχι σαν εγχειρίδιο, αλλά σα φιλοσοφία, θα μπορούσε να λειτουργήσει γόνιμα στα σύγχρονα μπαρ.

 Η ουσία του savoir vivre

Η ευγένεια λοιπόν και ο ορισμός της μέσα από κανόνες καλής συμπεριφοράς απασχόλησε κατά καιρούς διάφορες κοινωνικές ομάδες, αν και η έρευνα δείχνει πως οι ρίζες της κρατούν από την εποχή της Αναγέννησης και του συγγραφέα-ανθρωπιστή Έρασμου, ο οποίος αναλύει το πώς κάποιος ανατρέφεται με στόχο να είναι ευγενικός σε όλες τις περιστάσεις της ζωής του. Η ουσία όμως της καλής συμπεριφοράς, όσο φολκλόρ κι αν ακούγεται, ξεκίνησε σαν ανάγκη στα αρχαία χρόνια, με κυριότερες αναφορές στους Παράλληλους Βίους και τα Ηθικά του Πλούταρχου και σα μέσο επιβίωσης και δόμησης μιας κοινωνίας, από τον κώδικα του Χαμουραμπί.

Με το πέρασμα των χρόνων και ως τώρα βέβαια, η ελληνική κοινωνία επηρεάστηκε από τους κανόνες καλής συμπεριφοράς, όπως αυτοί εξελίχθηκαν στη Γηραιά Ήπειρο τα χρόνια μετά τον Διαφωτισμό.

Το savoir vivre στα σημερινά μπαρ

Στα μπαρ του σήμερα όμως τα πράγματα είναι αρκετά πιο σύνθετα, ξεκινώντας από τον τρόπο προσφώνησης από τον εργοδότη προς τους εργαζόμενους και βέβαια από αυτούς τους δύο προς τους πελάτες τους. Στην ομιλία, η χρήση του πληθυντικού, που από πολλούς θεωρείται κακώς γραφικότητα, ομορφαίνει αμέσως την σχέση εργαζόμενου-πελάτη και πολλές φορές αν είναι αμφίδρομη δίνει κουράγιο και όρεξη.

Σε δεύτερη φάση κι αν αφήσουμε στην άκρη το ότι από μόνη της η εμφάνιση και το ντύσιμο είναι μια ξεχωριστή μορφή έκφρασης ευγένειας -σέβομαι τον χώρο που μπαίνω, άρα δεν πάω σα λέτσος, ακολουθεί το λεγόμενο sitting, ελληνιστί «το κάθισμα». Δε μας τρώει πάνω από πέντε δευτερόλεπτα να τραβήξουμε την καρέκλα σε μια κυρία για να καθίσει, ή να πάρουμε το παλτό ενός κυρίου. Οι αντίστοιχες μικρές περιπτώσεις, που κάποιοι μπορεί να θεωρούν λεπτομέρειες, είναι άπειρες.

Το savoir vivre στη σύγχρονη κοινωνία

Οι καλοί τρόποι και η ευγένεια όμως είναι πράγματα τα οποία αποκτώνται με τον καιρό και με κόπο, και ξεκινούν από την ανατροφή που έχουμε λάβει. Το «Νταξει μωρέ», δεν είναι καθόλου εντάξει. Αν είσαι ευγενικός απέναντι στην κοινωνία είτε αυτή λέγεται μπαρ, είτε τράπεζα, είτε μαγαζί με ρούχα, ξαφνικά όλα θα αρχίσουν να πηγαίνουν καλύτερα γύρω σου κι αν προσπαθήσεις να βρεις την αιτία θα καταλήξεις σε εσένα και στο πως «λέπτυναν» οι τρόποι σου.

Όλοι οι άνθρωποι ως είδος είμαστε ευαίσθητοι στην υποβολή. Άλλοι την φιλτράρουν κι απορρίπτουν κάποια στοιχεία κι άλλοι τη δέχονται δίχως αντίσταση. Η πιο βασική μορφή υποβολής είναι η τέχνη. Τα συναισθήματα που προκαλεί η τέχνη ως υποβολέας μας βάζουν σε μια λογική συναισθημάτων και αποφάσεων τριών ειδών: θετικών, αρνητικών, ουδέτερων.

Η κριτική ικανότητα του καθενός είναι αυτή που λειτουργεί ως φίλτρο στην υποβολή, φαίνεται όμως να έχει μειωθεί δραματικά σήμερα και μαζί της άρα και τα φίλτρα μας απέναντι στον «υποβολέα», που βεβαίως δεν είναι μόνο η τέχνη, αλλά και η κοινωνία, τα ΜΜΕ, η οικονομία, τα μπαρ, οι βόλτες στην πόλη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλα μαζικά μέσα. Αντίθετα με την τέχνη που πηγάζει από ένα δημιουργό τον οποίο μπορούμε να απορρίψουμε, αυτά είναι παντού γύρω μας. Η επιθετικότητα και η αγένεια είναι ένας από τους κινδύνους που ενδέχεται να περάσουν τα φίλτρα μας, αλλά ευελπιστώ ότι δε θα γίνει ποτέ «της μόδας» και θα συνεχίσει εσαεί να θεωρείται τουλάχιστον κουραστική.