Μπορούν οι ρωσικές βότκες να σταματήσουν τον πόλεμο;

Εδώ και περισσότερες από δέκα ημέρες τα ρωσικά στρατεύματα έχουν εισβάλει στην Ουκρανία. Η Δύση αποφάσισε να αντιδράσει άμεσα, μποϋκοτάροντας τη Ρωσία σε οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο, σε μια προσπάθεια να ασκήσει πίεση στο καθεστώς του Πούτιν και να το οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός και υποχώρηση των στρατευμάτων του. Εν μέσω διεθνούς κατακραυγής, εταιρείες αποφάσισαν να σταματήσουν τις δραστηριότητές ή/και τη συνδιαλλαγή τους με ρωσικούς φορείς, ενώ αρκετός κόσμος αποφάσισε να κάνει μποϋκοτάζ και σε απλά, καθημερινά, καταναλωτικά προϊόντα από τη Ρωσία. Οι ρωσικές βότκες δε θα μπορούσαν να μην αποτελέσουν θέμα προς συζήτηση.

Ας ξεκινήσουμε όμως από τα θεμελιώδη. Η βιομηχανία παραγωγής βότκας αποτελεί έναν άκρως προσοδοφόρο κλάδο της ποτοποιίας, ο οποίος το 2020 είχε τζίρο σχεδόν εβδομήντα δισεκατομμύρια ευρώ παγκοσμίως. Παρόλα αυτά, μόλις το 14% της παγκόσμιας παραγωγής βότκας προέρχεται από τη Ρωσία, και αυτή καταναλώνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου εκεί. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το ότι στις ΗΠΑ –μια από τις μεγαλύτερες αγορές παγκοσμίως- το μερίδιο της ρωσικής βότκας είναι λιγότερο από 1%…

Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο και αν κάποιες από τις αγαπημένες σας βότκες έχουν ρωσικά ονόματα, αυτό δε σημαίνει πως παράγονται (ακόμη) εκεί. Η βότκα Smirnoff, για παράδειγμα,  μπορεί να διαθέτει ρωσικές ρίζες, όμως περισσότερο από έναν αιώνα πριν, απέσυρε τις δραστηριότητές της από τη Ρωσία. Όταν ο Τσάρος κρατικοποίησε την παραγωγή βότκας, ο Vladimir Smirnov αναγκάστηκε να κλείσει το εργοστάσιό του, ενώ έφυγε και από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Μετά τις ενδιάμεσες στάσεις του Smirnov σε Κωνσταντινούπολη, Λβιβ και Παρίσι, κατέληξε στις ΗΠΑ, δημιουργώντας το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής βότκας εκεί, αλλάζοντας μάλιστα και το επίθετό του σε Smirnoff. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Αρκετά χρόνια αργότερα, στο κοντινό 2000, ο ιδιοκτήτης του γκρουπ SPI, Yuri Shefler, με σημαντικότερο brand στην ιδιοκτησία του αυτό της Stolichnaya, «εξορίζεται» από το καθεστώς του Πούτιν και μετά από μακρόχρονες διαμάχες για τον έλεγχο της Stolichnaya (περισσότερα επί του θέματος εδώ). Στα πιο πρόσφατα νέα και με την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, το γκρουπ SPI ανακοινώνει πως θα προχωρήσει σε rebranding της βότκας Stolichnaya, αλλά και πως θα διακόψει κάθε σχέση με τη Ρωσία. Η Stolichnaya από το 2000 και έπειτα δεν παραγόταν στη Ρωσία, αλλά στη Λετονία. Σε μια προσπάθεια όμως να κόψει τον ομφάλιο λώρο που τη συνέδεε ακόμη και ιστορικά με τη Ρωσία, ανακοίνωσε την απόφαση να αλλάξει το όνομά της, διατηρώντας το ‘’Stoli’’ στην εμπορική της ταυτότητα.

Εκτός αυτών, το εργοστάσιο της Stoli στη Λετονία χρησιμοποιούσε μέχρι σήμερα κάποιες ρωσικές πρώτες ύλες. Αλλάζει και αυτό, καθώς, έπειτα από απόφαση της εταιρείας, θα αντικαταστήσει όλους του ρωσικούς προμηθευτές με αντίστοιχους από τη Σλοβακία.

«Η Stoli παράγεται στη Λετονία εδώ και περισσότερα από είκοσι χρόνια, χώρα στην οποία είμαι απόλυτα υποχρεωμένος για την παροχή ασφαλούς καταφυγίου για την εταιρεία μου», δήλωσε ο Yuri Shefler. «Αναγκάστηκα να έρθω σε σύγκρουση με το καθεστώς του Πούτιν το 2000 και έφυγα από τη Ρωσία. Γνωρίζω την αλήθεια για αυτόν τον άνθρωπο και συνεχίζω να μάχομαι άφοβα και άνευ όρων ενάντια στο καθεστώς αυτού του τυράννου».

Από την άλλη, λίγα μόλις 24ωρα μετά την ρωσική εισβολή, ο κυβερνήτης του Ohio Mike DeWine διέταξε την απόσυρση όλων των φιαλών Russian Standard και Green Mark, από τις λίγες αμιγώς ρωσικές βότκες που περνούν τον Ατλαντικό ωκεανό για τις ΗΠΑ και από τις πλέον διαδεδομένες παγκοσμίως. Το παράδειγμα της πολιτείας του Ohio έχουν μέχρι σήμερα ακολουθήσει άλλες εννιά πολιτείες, αποσύροντας τις ρωσικές βότκες από την επικράτεια της Alabama, της Utah, του Maine, της Pensylvania, του Oregon, και άλλων.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο τώρα, αρκετές αλυσίδες σουπερμάρκετ αφαιρούν ρωσικά προϊόντα από τα ράφια τους, μεταξύ αυτών και ρωσικές βότκες, συμμετέχοντας στο παγκόσμιο μποϋκοτάζ του καθεστώτος του Πούτιν, ενώ τα σόσιαλ μίντια χρηστών έχουν πάρει φωτιά, πιέζοντας και το λοιπό ανταγωνισμό να πάρει θέση. Κάπως έτσι, μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες σουπερμάρκετ στη χώρα, τα Tesco, ανακοίνωσαν κι αυτά πως θα σταματήσουν την εισαγωγή προϊόντων που ανήκουν αποκλειστικά στο ρωσικό κράτος.

Στον αντίποδα όλων των παραπάνω, και στο πλαίσιο της συνειδητής κατανάλωσης εντός του οποίου ο καταναλωτής ενδιαφέρεται τα τελευταία χρόνια πολύ περισσότερο για την προέλευση των προϊόντων που καταναλώνει, παρατηρείται και μια αύξηση του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για τα ουκρανικά προϊόντα και υπηρεσίες. Έτσι και με τις αντίστοιχες βότκες. Σύμφωνα με ερωτηματολόγια ιδιωτικών εταιρειών διανομής ποτών, τόσο η δημοτικότητα, όσο και κατανάλωση ουκρανικής βότκας έχει αυξηθεί το δεκαήμερο που σφυροκοπείται η χώρα.

Μπορούν οι ρωσικές βότκες και το μποϋκοτάζ τους να κάνουν τη διαφορά στις αποφάσεις του Πούτιν για κατάπαυση του πυρός; Όσο μπορεί η απόφαση της Eurovision να αποκλείσει τη Ρωσία από τη διοργάνωση, θα έλεγα εγώ. Και αυτή των FIFA και UEFA. Και αυτή της Διεθνούς Σκακιστικής Ομοσπονδίας. Και του Netflix. Και όλων των διοργανώσεων και εταιρειών που συμβάλλουν στην περιθωριοποίηση του καθεστώτος του Πούτιν. Διότι ο κάθε ένας πράττει ό,τι και όσα μπορεί.