Μονάδες αλκοόλ και λοιπές μονάδες μέτρησης ποτών

Νομίζω πως μετά από τους αγώνες που κάναμε περίπου μια ντουζίνα άνθρωποι πριν κάμποσα χρόνια για να εδραιώσουμε την μεζούρα – jigger, στα μπαρ μας, αξίζουν τον κόπο τούτες οι γραμμές για να εξηγήσουμε και επίσημα τις μονάδες μέτρησης στα αλκοολούχα ποτά αλλά και τις μονάδες αλκοόλ.

Κοιτώντας πίσω στο βρετανικό παρελθόν, το πρώτο πράγμα που θα συναντήσουμε ως μονάδα μέτρησης είναι το 1 imperial gill (teacup) το οποίο ανάγεται σε imperial pint με αναλογία 1 pint = 4 gill και 1 gill = 142.065 ml. Μια μεζούρα αποστάγματος ή κρασιού, λοιπόν, κατά τον 14ο αιώνα ήταν επίσημα στη Μ. Βρετανία το 1 gill. Με μικρές αποκλίσεις να ισχύουν για τη Σκωτία και την Ιρλανδία. Το 1625 όμως ο Κάρολος Α’, λίγο μετά την στέψη του και για να μπορέσει να εισπράττει μεγαλύτερο μερίδιο σε φόρους υποτίμησε το gill σε jack ή jackpot, με 1 jack να ισούται με 1/2 gill, ενώ παράλληλα η ποσότητα σερβιρίσματος του σκληρού αλκοόλ, έγινε 1/6 gill δηλαδή κάτι περισσότερο από 23ml, στη Σκωτία 1/5 gill δηλαδή 28 ml ενώ στην Ιρλανδία 1/4 gill δηλαδή 35,5 ml.

Το ποτήρι τύπου Old-Fashioned

Λίγο αργότερα και επειδή επικρατούσε μια γενικευμένη σύγχυση στα συστήματα μέτρησης, (ίδια ονόματα αλλά διαφορετικό αποτέλεσμα σε ποσότητα), μέσω της Πράξης της Ένωσης του 1707 ορίστηκε από την αρχή ένα κοινό σύστημα για όλο το Ηνωμένο Βασίλειο και επειδή αυτό που επικράτησε ήταν το βρετανικό, με τη Σκωτία να μη συμμορφώνεται, ακολούθησε νέα πράξη, φερόμενη ως “Weights and Measures Act 1897”, στην οποία πλέον σημειώθηκαν όλα αναλυτικά.

Επανερχόμενοι στο σήμερα και στα σύγχρονα πλέον μπαρ, φαίνεται πως κάθε κράτος έχει ορίσει μια συγκεκριμένη ποσότητα στα αποστάγματα βάση της οποίας (κατά κύριο λόγο) τιμολογούμε. Η ποσότητα αυτή μπορεί να διαφέρει από επιχείρηση σε επιχείρηση αλλά δεν παύουν να υπάρχουν άνθρωποι που ανατριχιάζουν μόλις αντικρίζουν έναν μπαρτέντερ να βαστά μια ανοξείδωτη μεζούρα.

Αν αφήσουμε στην άκρη τους παράγοντες κόστους (αγόρασα ένα μπουκάλι x ευρώ, μου βγάζει τόσα ποτά, ποια είναι τα λειτουργικά μου, πόσο πουλάει ο ανταγωνιστής – αγορά, τι φόρο πληρώνω, άρα πόσο πρέπει να πουλάω) που θα έπρεπε να είναι απόλυτα κατανοητά, λόγος γίνεται πολύ συχνά και για τον όρο «μονάδες αλκοόλ» ή alcohol unit οι οποίες αναφέρονται σε κάτι εντελώς διαφορετικό.

Το ποτήρι για σέρι

Αυτός αφορά στην καθαρή ποσότητα αιθυλικής αλκοόλης που περιέχει ένα ποτό, δημιουργήθηκε για να περιορίσει την κατανάλωση και να θέσει όρια στο τι σημαίνει “ήπια 3 ποτάκια” ή “ένα ποτηράκι κρασί” ερμηνεύοντας το πόσο τελικά αλκοόλ καταναλώσαμε.

Κάθε χώρα που σέβεται τον εαυτό της και τους πολίτες της ορίζει τι σημαίνουν για αυτήν οι μονάδες αλκοόλ και πόσα ml καθαρής αιθυλικής αλκοόλης είναι το όριο της εβδομαδιαίας κατανάλωσης για ενήλικες άντρες και γυναίκες.

Για παράδειγμα, στο Ην. Βασίλειο 1 μονάδα αλκοόλ ισούται με 8 ml καθαρής αλκοόλης και παράλληλα το εβδομαδιαίο όριο κατανάλωσης για άντρες και γυναίκες πλέον είναι 14 μονάδες.

Τι σημαίνουν στην πράξη οι μονάδες αλκοόλ;

Ένα απόσταγμα με 40% abv ή αλκοόλ κατ’ όγκο ή 40 ml καθαρής αιθυλικής αλκοόλης ανά 100 ml προϊόντος, το οποίο σερβίρεται σε δόσεις, στην Ελλάδα, των 50 ml, μεταφράζεται για τη Μεγάλη Βρετανία σε: 20 ml αλκοόλης / 8 ml ανά μονάδα = 2,5 μονάδες, συνεπώς η επιτρεπόμενη εβδομαδιαία κατανάλωση είναι 5,6 ποτά. Βέβαια, στο Ηνωμένο Βασίλειο η σερβιριζόμενη μεζούρα δεν είναι 50ml, αλλά αρκετά λιγότερο, αυξάνοντας ελαφρώς τον αριθμό των επιτρεπόμενων ποτών.

Στο κρασί με 12,5 abv σε μία φιάλη 750ml / 5 ποτήρια = 150 ml το ποτήρι = 18,75 ml καθαρής αλκοόλης = 2,34 μονάδες δηλαδή 6 ποτήρια την εβδομάδα.

Τέλος στη μπίρα με 5% abv, ένα ποτήρι 330 ml περιέχει 17,5 ml αλκοόλης άρα 2,18 μονάδες άρα επιτρέπονται 6.4 ποτήρια την εβδομάδα.

Στην Ελλάδα, η αντίστοιχη μονάδα αλκοόλ ισούται με 10ml καθαρής αλκοόλης, άρα, ένα απόσταγμα 40% abv (ουίσκι, βότκα, τζιν, κοκ) ισούται με 2 μονάδες αλκοόλ.

Βλέπουμε λοιπόν πως σε γενικές γραμμές υπάρχει μια σχετική ισορροπία στις σερβιριζόμενες ποσότητες με στόχο να υπάρχει και μια ισορροπία στην κατανάλωση. Βέβαια ο παραπάνω περιορισμός δεν σημαίνει πως απαγορεύει ρητά την επιπλέον κατανάλωση, απλώς υποδεικνύει την προτεινόμενη ώστε να θεωρείται ένας άνθρωπος υγιής. Στο παρελθόν ένα αντίστοιχο όριο στη Μ. Βρετανία των 21 μονάδων με 14 ml αλκοόλ / μονάδα, ορίστηκε ως απόλυτη και νόμιμη κατανάλωση. Συνήθως βέβαια, οι Βρετανοί δεν έπιναν τίποτα όλη την εβδομάδα και το Σάββατο έπιναν όλες τις «μονάδες τους» μαζί. Στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, στις ΗΠΑ, η αντίστοιχη μονάδα εμπεριέχει 17ml αλκοόλ και εβδομαδιαία κατανάλωση 11 μονάδων για τους άντρες και 5,5 για τις γυναίκες.

Τέλος, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την ορθή χρήση και την εντός μέτρου κατανάλωση με σκοπό την καλύτερη λειτουργία του οργανισμού και την αποφυγή νόσων που συνδέονται με το αλκοόλ όπως ο καρκίνος του φάρυγγα και του μαστού. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα βγείτε για το καθιερωμένο ποτό σας, ακολουθήστε τον παραπάνω τύπο και δείτε τελικά πόσο αλκοόλ καταναλώσατε αθροιστικά. Ξέρω, κάποιοι από εσάς θα εκπλαγείτε.

Ο τύπος αυτός δε, ισχύει για όλες τις κατηγορίες αλκοολούχων ποτών, ανεξάρτητα του τύπου του ποτού και εξαρτάται μόνο, από την ποσόστωση της αιθυλικής αλκοόλης του.