Μετά το κρασί: Ο Αργύρης Τσακίρης φιλοσοφεί για και με το κρασί

Μυστικά, σχεδόν συνωμοτικά, κυκλοφόρησε το πιο πρόσφατο βιβλίο του Αργύρη Τσακίρη, με τίτλο «Μετά το κρασί – Metawine», με τα πρώτα αντίτυπα να παραδίδονται χέρι με χέρι. Κάπως έτσι, πήρα και το δικό μου αντίτυπο και με το παρόν, επιχειρώ να το παρουσιάσω. Με αυτή την κυκλοφορία ο συγγραφέας, ερευνητής, παραγωγός, επιστήμονας και δάσκαλος Αργύρης Τσακίρης, συμπληρώνει μια ολόκληρη ντουζίνα έργα τυπωμένα σε χαρτί, αλλά καταφέρνει και κάτι ακόμη πιο σπουδαίο· να γράψει για πράγματα που δεν έχει γράψει κανείς άλλος στα ελληνικά, να προσεγγίσει έννοιες υπό το πρίσμα του κρασιού, που δεν έχει κανείς άλλος φανταστεί πως μπορούν να προσεγγιστούν και να ρίξει γέφυρες προς τομείς άλλων επιστημών, όπως της ψυχολογίας, της γλωσσολογίας, της φιλοσοφίας και της κοινωνιολογίας.

Με ένα ευρύ φάσμα σπουδών γύρω από την τέχνη της παραγωγής κρασιού και την οργανοληπτική εξέταση αυτού σε Ελλάδα και Γαλλία, με εργασιακή εμπειρία σε οινοποιεία, αλλά και στο πάλαι ποτέ σπουδαίο «Βότρυς», της Ελληνικής Εταιρείας Οίνων και Αποσταγμάτων, μα με πιο σπουδαίο παράσημο –είμαι σίγουρος ότι κι ο ίδιος το θεωρεί ως τέτοιο- το 35ετές διάστημα ως καθηγητής στην τριτοβάθμια ελληνική εκπαίδευση σε αντίστοιχους κλάδους, δε μπορεί παρά να μην αποτελεί ο ίδιος ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την ελληνική, σύγχρονη ποτοποιία. Έχοντας γράψει για την παραγωγή του οίνου και των αποσταγμάτων, για την εμπορία και για την οργανοληπτική τους εξέταση, υπογράφει τώρα ένα νέο βιβλίο για όλους όσοι θέλουν να δουν το κρασί διαφορετικά ή –αν θέλετε- να δουν πέρα από το κρασί.

Ο Αργύρης Τσακίρης

Ο Αργύρης Τσακίρης στο βιβλίο του Μετά το κρασί, πρακτικά συγκεντρώνει ένα σύνολο από αφορισμούς, ένα σύνολο από αποφθέγματα για αυτό, χρησιμοποιώντας όρους που πριν από αυτόν τους έπλασαν σπουδαίοι γραφιάδες της φιλοσοφίας, της γλωσσολογίας και της κοινωνιολογίας. Στο βιβλίο του παρελαύνουν έννοιες του Πλάτωνα, του Φρόιντ και του Λακάν, του Σαρτρ, του ντε Σωσσύρ και του Βίτγκενσταϊν, του Γιουνγκ, του Μπουρντιέ και του Φουκώ.

Ο Αργύρης Τσακίρης παρουσιάζει τον κόσμο του κρασιού όπως τον βλέπει εκείνος έπειτα από όλες αυτές τις δεκαετίες τις οποίες απασχολείται στον χώρο του ή μάλλον, καλύτερα, όπως θα τον έβλεπαν και θα τον εξέταζαν όλοι οι προαναφερθέντες.

Ο Αργύρης Τσακίρης ακροβατεί μεταξύ του υπερβατικού και του απόλυτα ρεαλιστικού και εμπειρικού και πετυχαίνει άλλοτε να μας προβληματίσει και άλλοτε να μας κάνει να απορούμε αν αυτά που γράφει είναι προϊόν βαθειάς σκέψης και προβληματισμού ή απόλυτου μηδενισμού, φαντάζει άλλοτε ως ο απόλυτος υπέρμαχος του κρασιού και άλλοτε ως εκείνος που το έχει πλήρως απομυθοποιήσει.

Metawine – Μετά το κρασί

«Κακό κρασί είναι αυτό που κάποιοι έχουν εκπαιδευτεί να θεωρούν κακό», είναι ένας μόνο από τους πολλούς αφορισμούς του για την εκτίμηση του κρασιού ως προϊόν. Προϊόν έγραψα; «Από τη στιγμή που ένα κρασί έχει ως σκοπό το κέρδος, αυτόματα υπόκειται και σε κριτική», γράφει κάπου αλλού. Και, παραφράζοντας τον Χάιντεγκερ, γράφει ότι «όταν δοκιμάζουμε ένα κρασί το κάνουμε τώρα, κοιτώντας το παρελθόν του με βάση το μέλλον», υποστηρίζοντας πως είναι το μοναδικό προϊόν με παρελθόν, παρόν και μέλλον που μπορεί να το βελτιώσει.

Όλα τα προηγούμενα χρόνια πίστευα ακράδαντα πως η τυφλή γευσιγνωσία αποτελεί την πλέον ασφαλή διαδικασία οργανοληπτικής εξέτασης για κάθε κρασί και απόσταγμα. Ο Αργύρης Τσακίρης έχει διαφορετική άποψη. Ή και όχι. «Η φανερή δοκιμασία είναι αυτή που παράγει πιο αντικειμενικά αποτελέσματα και μας φέρνει πιο κοντά στην πλήρη εικόνα του κρασιού. Αντίθετα η τυφλή είναι πιο υποκειμενική, αφού φέρνει στο προσκήνιο την αισθητική του δοκιμαστή και περιορίζει τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά του κρασιού. Μέσα από αυτή την διαδικασία δεν αναπαράγονται οι οργανοληπτικές ιδιότητες, αλλά ένα μικρό φάσμα από τις ικανότητες των δοκιμαστών, κάτι που κανονικά θα πρέπει να αφήνει παγερά αδιάφορους τους καταναλωτές», γράφει.  Και λίγο πιο κάτω: «η τυφλή γευσιγνωσία παραβλέπει το ιδιαίτερο στιλ του κρασιού» -πόσο αλήθεια.

Στο κεφάλαιο περί αισθητικής, στρουκτουραλισμού, ανάλυσης και σύνθεσης, γράφει: «Η αναλυτική σκέψη εμποδίζει την κατανόηση του όλου. Η ανάλυση των χαρακτηριστικών του κρασιού σε αναλυτικό επίπεδο που έχει κυριαρχήσει σήμερα ως τεχνική, χωρίζοντας τις αισθήσεις μας σε είδη όσφρησης και γεύσης που επιδέχονται χημικής ερμηνείας μας παρεμποδίζει να κατανοήσουμε το κρασί ως όλο. Είναι σαν να θέλουμε να κατανοήσουμε ένα πίνακα ζωγραφικής μόνον ως εναλλαγή χρωμάτων και υποθετικών κινήσεων. Στην αισθητήρια εκτίμηση υπάρχουν μόνον γραμμές αντιληπτών χαρακτηριστικών που κινούνται προς κάθε κατεύθυνση αυθύπαρκτα δημιουργώντας ένα σύνολο από τομές και στρώματα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο σύνολο, με αποτέλεσμα κάθε προσπάθεια καταγραφής τους να συλλαμβάνει ένα μικρό μόνο μέρος. Αυτό εξηγεί τη διαφορετικότητα της περιγραφής ενός κρασιού ακόμη και από το ίδιο άτομο»

Κοινωνιολογικά, ο Αργύρης Τσακίρης γράφει: «Το να πιστεύει κανείς ότι το χαβιάρι και η σαμπάνια είναι καλύτερα από το τζατζίκι και τη ρετσίνα είναι θέμα ταξικής διάκρισης. Στην πραγματικότητα τα δύο πρώτα έχουν δύσκολη γεύση, το ένα μυρίζει ψαρίλα και το άλλο και το άλλο είναι υπερβολικά ξινό. Μάλλον σε κανέναν δεν του αρέσουν αυθόρμητα, εάν δεν έχει υποστεί προηγουμένως εκπαίδευση», ένα θεώρημα που μάλλον έχει περισσότερο συμβολική ερμηνεία, παρά ρεαλιστική.

Το βιβλίο του Αργύρη Τσακίρη Μετά το κρασί δεν είναι ένα εύκολο στην κατανόηση βιβλίο, όπως γίνεται εξ αρχής αντιληπτό. Περιέχει δύσκολες στην ερμηνεία έννοιες, απαιτεί την πλήρη προσοχή και συνείδηση του αναγνώστη, αλλά ιντριγκάρει και κρατά σε εγρήγορση όσους έχουν μελετήσει τον χώρο και έχουν βυθιστεί ουκ ολίγες φορές στη μέθεξη, έπειτα από ένα ή περισσότερα ποτήρια.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν μερικές εβδομάδες από τις εκδόσεις Ψύχαλος.