Οι δέκα χώρες με την υψηλότερη κατανάλωση αλκοόλ στον κόσμο

Αναρωτιόμαστε πολλές φορές πως ένα ποτό το οποίο αποδεδειγμένα προκαλεί βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό, μπορεί να αποτελεί αναπόσπαστο κόμματι της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου. Και πως, εν έτει 2021, προηγμένα έθνη ανά τον κόσμο το συμπεριλαμβάνουν στο σύγχρονο τρόπο ζωής, εντάσσοντας την κατανάλωση αλκοόλ στο πλαίσιο της γνωριμίας τους με άλλα άτομα, των επαγγελματικών τους συμφωνιών, των στιγμών χαλάρωσης ή ευωχίας τους. Η κατανάλωση αλκοόλ, ένα είδος πολυτελείας και όχι πρώτης ανάγκης (σαν το φαγητό), είναι παρών σε κάθε σχεδόν αξιομνημόνευτη στιγμή στη ζωή ενός μέσου ανθρώπου του δυτικού –και όχι μόνο- κόσμου. Φυσικά, υπάρχει εξήγηση.

Οι ρίζες της κατανάλωσης αλκοόλ εντοπίζονται στην απαρχή σχεδόν του ίδιο του ανθρώπινου πολιτισμού. Ιστορικές καταγραφές υποδεικνύουν πως οι σπουδαιότεροι πολιτισμοί στην Γη έφτιαχναν και κατανάλωναν αλκοόλ· η Αρχαία Ελλάδα, η Αρχαία Αίγυπτος, η Μεσοποταμία και η Αρχαία Κίνα. Έκτοτε, η κατανάλωση αλκοόλ χαρακτηρίστηκε ως αναπόσπαστο δομικό στοιχείο της καθημερινότητας τόσο των απογόνων αυτών των πολιτισμών, όσο και εκείνων που επηρεάστηκαν από αυτούς, πρακτικά δηλαδή, όλος ο υπόλοιπος κόσμος!

Οι Αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν το κρασί και το τιμούσαν μέσα από τη ζωγραφική και το τραγούδι. Το αγαπούσαν όχι μόνο ως μέσο αισθησιακής απόλαυσης, αλλά και ως «Λυαίο», όπως είναι και ένα από τα επίθετα του Βάκχου, ως λυτρωτή, ως σωτήρα –από τις σκοτούρες-, όπως και ως «ευφρόσυνο»,  κάτι που φέρνει κέφι, χαρά και καλή διάθεση. Ο οίνος ανέκαθεν εξύψωνε τη διάθεση των νέων και έκανε τους γηραιότερους να ξεχνούν τις αδυναμίες τους.

Σήμερα η κατά κεφαλή κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά στα κράτη της Γηραιάς Ηπείρου, φαίνεται πως είναι σταθερά υψηλότερη από τα κράτη του υπόλοιπου κόσμου. Η τελευταία λίστα που είδε το φως της δημοσιότητας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και αναφέρεται στο έτος 2019, έχει εννιά ευρωπαϊκές χώρες στη δεκάδα των χωρών με την υψηλότερη κατά κεφαλή κατανάλωση αλκοόλ στον κόσμο. Ας δούμε όμως τη λίστα:

1. Τσεχία  14.3 λίτρα καθαρής αλκοόλης
2. Λετονία 13.2
3. Μολδαβία 12.9
4. Γερμανία 12.8
5. Λιθουανία 12.8
6. Ιρλανδία 12.7
7. Ισπανία 12.7
8. Βουλγαρία 12.5
9. Ουγκάντα 12.5
10. Λουξεμβούργο 12.4  

Κοιτάζοντας τη λίστα, κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί για την απουσία της Ρωσίας ή της Μεγάλης Βρετανίας από τη λίστα. Καθόλου περίεργο, καθώς τόσο η ρωσική κυβέρνηση, όσο και η βρετανική, έχουν εργαστεί σκληρά μέσα από διάφορα νομοθετήματα και καμπάνιες για τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Επίσης, η Ελλάδα βρίσκεται στη θέση νούμερο 33, όχι τόσο χαμηλή όσο ιδανικά θα θέλαμε για λόγους υγείας, αρκετά πιο χαμηλά όμως από Γαλλία, Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Ισπανία, ακόμη και από Ελβετία, όλες τους χώρες με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από την Ελλάδα.

Τι είναι αυτό όμως που φέρνει πρώτη και καμαρωτή την Τσεχία; Η κατανάλωση αλκοόλ στη χώρα και ειδικά μπίρας, θεωρείται ευεργετική για το σώμα! Μια τσέχικη παροιμία λέει «Η μπίρα φτιάχνει υπέροχα κορμιά» (!). Δεν είναι τυχαίο που η βιομηχανία της μπίρας στην Τσεχία αποτελεί μέρος της πολιτισμικής κληρονομιάς της. Ακόμη και όταν η χώρα βρισκόταν κάτω από το κομμουνιστικό καθεστώς, το να πίνεις μπίρα θεωρείτο μία από τις ελάχιστες κοινωνικές δραστηριότητες που επιτρέπονταν. Και το ίδιο το καθεστώς άλλωστε είχε φροντίσει για την όσο το δυνατό μεγαλύτερη παροχή του ως είδος πρώτης ανάγκης στον λαό.

Όπως μέρος του πολιτισμού τους είναι η κατανάλωση αλκοόλ και στη Γερμανία. Γνωρίζετε άλλωστε όλοι το φεστιβάλ Oktoberfest, στο οποίο συρρέουν οι Γερμανοί με σχεδόν αποκλειστικό σκοπό την κατανάλωση αλκοόλ. Το φεστιβάλ διοργανώνεται από το 1810, μισό αιώνα πριν την επίσημη ίδρυση (ενοποίηση) του γερμανικού κράτους!

Αν ξεφύγουμε λίγο από τους ιστορικοπολιτισμικούς λόγους και εξετάσουμε κυρίως τη δομή της ίδιας της κοινωνίας σε αυτές τις χώρες, σε σύγκριση με αυτές πιο «νέων» κρατών, και πως αυτή μπορεί να επηρεάσει την κατανάλωση αλκοόλ, θα διαπιστώσουμε πως υπάρχουν αρκετές και σημαντικές διαφορές.

Στο Λουξεμβούργο η ελάχιστη ηλικία για να πιεί κάποιος αλκοόλ είναι τα 16 χρόνια, το ίδιο και στην Ιταλία, στην Κύπρο τα 17, ενώ και στη Γερμανία μπορεί να πιεί κάποιος μπίρα από τα 16 του. Σε αντίθεση με τον Καναδά που το όριο είναι τα 19 χρόνια και τις ΗΠΑ που είναι τα 21. Αυτό δείχνει μια πιο φιλελεύθερη προσέγγιση της κοινωνίας προς την κατανάλωση αλκοόλ, η οποία όμως, στην πράξη, δε δείχνει να «δουλεύει» πάντα.

Ένας άλλος παράγοντας είναι σίγουρα το φαγητό. Η Ισπανία που βρίσκεται 7^η στη λίστα, έχει το ποτό ως αναπόσπαστο κομμάτι στο τραπέζι με το φαγητό της. Το ίδιο και η Τσεχία, αλλά και η Γαλλία, που μπορεί να μη βρίσκεται εντός δεκάδας, αλλά στην θέση Νο 14.

Για όλους εσάς που αναρωτιέστε για την Ουγκάντα, μια χώρα που βρίσκεται σε μια ήπειρο που γενικά και κατά κανόνα καταναλώνεται ελάχιστον αλκοόλ -τουλάχιστον σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο- έχω να σας ενημερώσω πως για έναν περίεργο και σχετικά αδιευκρίνιστο λόγο, η χώρα έχει μακρά παράδοση στην σπιτική παραγωγή παράνομου αλκοόλ και πως το έχει συνδυάσει με την ενίσχυση του εισοδήματος του κάθε νοικοκυριού. Φυσικά, όπως αντιλαμβάνεστε, απότοκος αυτής της σπιτικής, αδήλωτης και παράνομης παραγωγής, είναι η ακόμη μεγαλύτερη φτωχοποίηση της χώρας, αλλά και η αρνητική επίπτωση στην υγεία των πολιτών της.

Ένα ακόμη αξιοσημείωτο είναι πως, ειδικά στις χώρες εντός της δεκάδας, ενδέχεται να δυσκολευτεί κάποιος που δεν καταναλώνει, να μείνει εντός των δραστηριοτήτων της κοινωνίας και ως έναν βαθμό να περιθωριοποιηθεί. Όταν μία συνήθεια έχει ριζώσει τόσο βαθιά στην καθημερινότητα ενός λαού, το «όχι» φαντάζει δύσκολο…