Η ιστορία του ναυάρχου Edward Vernon και η γέννηση του Navy Grog

Μέσα από τη δύσκολη καθημερινότητα και τις ναυτικές αποστολές θαλασσόδαρτων καπετάνιων, γενναίων καραβοκύρηδων και χτυπημένων από την αλμύρα, γοργοτάξιδων ναυτικών, γεννήθηκαν ιστορίες και ανδραγαθήματα, που γέμισαν σελίδες της παγκόσμιας ναυτικής ιστορίας, αλλά και ηγέτες που ξεχώρισαν για την ανδρεία, την επινοητικότητα και το κοφτερό τους μυαλό. Κάποια στιγμή του 18^ου αιώνα γεννήθηκε κι ένα από τα πρώτα, θεμελιώδη ποτά, προϊόντα ανάμειξης (mixed drink), που όρισαν τη συνέχεια της ιστορίας των κοκτέιλ. Το Navy Grog, ακούσια δημιουργία του ναυάρχου Edward Vernon, του ‘’Old Grog’’, όπως ήταν γνωστός, πέρασε στα κατάστιχα τόσο της παγκόσμιας ναυτικής ιστορίας, όσο και αυτής των ποτών. Συνεχίστε την ανάγνωση και θα αντιληφθείτε τον τρόπο.

Το αλκοόλ ενυπήρχε ανέκαθεν στην καθημερινότητα του ναύτη, ακόμη και τα πρώιμα χρόνια της ναυτιλίας. Ένας από τους λόγους λέγεται πως ήταν η ανάμειξή του με το νερό, προκειμένου αυτό να προστατευθεί από την άλγη που σχημάτιζε όταν έμενε στάσιμο στα βαρέλια. Φυσικά βέβαια και ως «αναλγητικό» απέναντι στη μοναξιά και τη νοσταλγία της οικογένειας και του σπιτιού τους. Η μπίρα αποτέλεσε βασική επιλογή, ειδικά μεταξύ των πληρωμάτων της βόρειας Ευρώπης, αλλά είχε το μειονέκτημα πως πολύ σύντομα χαλούσε, λόγω της οξείδωσης και των χαμηλών αλκοολικών βαθμών της. Το κρασί κατείχε κι αυτό την τιμητική του, ιδιαιτέρως σε ναυτικές δυνάμεις της νότιας Ευρώπης και της Μεσογείου, αλλά είχε κι αυτό ένα πρόβλημα· μολονότι είχε υψηλότερους αλκοολικούς βαθμούς και άντεχε περισσότερο από την μπίρα, έπιανε πολύ χώρο στα αμπάρια! Μια τρίτη επιλογή υπήρξε και το μπράντι, που έλυνε όλα τα παραπάνω προβλήματα, αλλά δυστυχώς, δεν ήταν τόσο ευρέως διαδεδομένο και… κόστιζε αρκετά περισσότερο!

Στην ουρά για το Navy Grog

Η μετάβαση στον 17ο αιώνα υπήρξε κομβική. Μεταξύ άλλων, το (θαλάσσιο) εμπόριο μεταφέρθηκε από την Ασία, στην Αμερική, διά των μεγάλων, ποντοπόρων ευρωπαϊκών δυνάμεων, μεγάλες φυτείες ζαχαροκάλαμου ξεκίνησαν να λειτουργούν στην Καραϊβική και κάπως έτσι η μελάσα ως υποπροϊόν της παραγωγής ζάχαρης πλημύρισε τον (Νέο) κόσμο. Το πλεόνασμα αυτό σε μελάσα ζυμώθηκε και αποστάχθηκε σε ρούμι, το οποίο πολύ σύντομα κατέκτησε και τις καρδιές των θαλασσοπόρων. Υψηλόβαθμο σε αλκοόλ, άρα και ανθεκτικό στον χρόνο και στις κακουχίες, η αποθήκευσή του μπορούσε να περιοριστεί σε μια γωνίτσα στα αμπάρια, ενώ ειδικά για το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό, η μεγάλη Βρετανική Αυτοκρατορία φρόντιζε να υπάρχει σταθερή (και οικονομική) ροή ανεφοδιασμού διά των αποικιών της, πρωτίστως της Τζαμάικα και των Μπαρμπέιντος, νησιά των οποίων ο ρόλος στην εξέλιξη του ρουμιού θεωρείται μέχρι και σήμερα καταλυτικός.

Ναύαρχος Edward Vernon – ο άνθρωπος πίσω από τη δημιουργία του Navy Grog

Το 1684 ο Edward Vernon γεννήθηκε στο Ουέστμινστερ του Λονδίνου, σε μια οικογένεια που είχε παράδοση στην ενασχόληση με τα κοινά. Ο μπαμπάς του υπήρξε διακεκριμένος Ουίγος του Βρετανικού Κοινοβουλίου κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Ουίλιαμ Γ’ της Οράγγης, ο αδερφός του τον ακολούθησε στο Κοινοβούλιο, ενώ αργότερα έλαβε και τη θέση του πρέσβη στη Δανία, ενώ ο ίδιος, γρήγορα-γρήγορα κατετάγη στο Βρετανικό Βασιλικό ναυτικό, διάγοντας μια λαμπρή καριέρα, η οποία κατάφερε να του χαρίσει ένα σπουδαίο όνομα, αλλά και να τον ανυψώσει όχι μόνο στην κορυφή του γενεαλογικού δένδρου των Vernons βάσει φήμης, αλλά και σε αυτή της συνείδησης των Βρετανών. Για να μη χαλάσει βεβαίως και την οικογενειακή παράδοση, υπήρξε κι εκείνος στη συνέχεια μέλος του Βρετανικού κοινοβουλίου.

Ο ναύαρχος Edward Vernon

Έγινε γνωστός για την αποφασιστικότητα και την τόλμη του – στην πιο σημαντική, αδιαμφισβήτητα στιγμή της καριέρας του, στο απόγειο της πίεσής του στο Κοινοβούλιο για πιο βίαιες και έντονες στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά της Ισπανίας, δήλωσε πως θα μπορούσε να καταλάβει το ισπανικό λιμάνι-οχυρό του Πόρτο Μπέλο, στον Παναμά, το οποίο όλες οι μεγάλες δυνάμεις εποφθαλμιούσαν με έξι μόλις πλοία! Ένα λιμάνι στο οποίο βρίσκονταν θαμμένα τα κόκαλα ενός άλλου Εγγλέζου θαλασσοπόρου, του οποίου το όνομα βρίσκεται και αυτό σε βιβλία ιστοριογραφίας ποτών, του σερ Φράνσις Ντρέικ, του επονομαζόμενου ‘’El Draque’’. Για να μη μακρηγορώ, ο Edward Vernon το κατάφερε, κατέλαβε το Πόρτο Μπέλο, και γρήγορα έκανε το ίδιο και με τις καρδιές των Εγγλέζων. Μάλιστα το επίθετό του βάπτισε και το Mount Vernon, φυτεία και πρώην κατοικία του Τζορτζ Ουάσινγκτον στις ΗΠΑ, πλέον και ιστορικό τοπόσημο της χώρας. Βλέπετε, ο αδερφός του Τζορτζ Ουάσινγκτον, Λόρενς, είχε υπηρετήσει υπό τις διαταγές του Edward Vernon, και καθώς φαίνεται, γοητεύτηκε τόσο που έδωσε το όνομά του στην περιοχή που κληρονόμησε από την οικογένειά του.

Εν πλω γρήγορα έγινε γνωστός ως ‘’Old Grog’’, από τη ναυτική κάπα που φορούσε, μια κάπα από ένα τραχύ, αδιάβροχο ύφασμα που εκείνη την εποχή αποκαλείτο grogram. Από αυτό το παρατσούκλι μάλιστα, βαπτίστηκε και το ποτό του παρόντος.

Μέχρι τη νίκη στο Πόρτο Μπέλο, είχε ήδη καθιερωθεί το ρούμι ως το ποτό των ναυτικών στο Νέο Κόσμο. Κάθε ναύτης δικαιούτο μισό pint (περίπου 250ml) μια φορά τη μέρα από ρούμι. Οι ναύτες συνήθιζαν μάλιστα να το κατεβάζουν όλο μεμιάς, κάτι που, όπως φαντάζεστε, δεν είχε και τόσο καλά αποτελέσματα… Μετά τη νίκη του ο Edward Vernon αποφάσισε να ασχοληθεί με την ευημερία των πληρωμάτων του. Ανησυχώντας για τις επιζήμιες συνέπειες της καθημερινής κατανάλωσης ρουμιού στην υγεία, αλλά και στην πειθαρχία των ναυτικών του, εξέδωσε διαταγή στις 21 Αυγούστου του 1740, σύμφωνα με την οποία πλέον το ρούμι θα έπρεπε να αραιώνεται με νερό:

“The daily allowance of half a pint a man is to be mixed with a quart of water, to be mixed in one Scuttled Butt kept for that purpose, and to be done upon Deck, and in the presence of the Lieutenant of the Watch, who is to see that the men are not defrauded of their allowance of rum; it is to be served in two servings, one in the morning and the other in the afternoon. The men that are good Husbands may from the savings of their Salt Provisions and Bread, purchase Sugar and Limes to make the water more palatable to them.”

Η παραπάνω ήταν η ακριβής διαταγή του· 250ml ρουμιού προς ένα λίτρο νερού, 1 προς 4 δηλαδή, και μάλιστα αυτή την ποσότητα την χώρισε σε δύο δόσεις, μια το πρωί και μια το απόγευμα, ενώ τους παρότρυνε μάλιστα να κάνουν και οικονομίες ώστε να αγοράζουν ζάχαρη και λάιμ, ώστε να κάνουν το μείγμα πιο εύγευστο! Εγένετο Navy Grog!

Ο ναύαρχος Edward Vernon

Η προσθήκη δε του λάιμ, εκτός του ψευδώνυμου ‘’Limeys’’ που χάρισε στους Εγγλέζους ναύτες, βοήθησε και στο σκορβούτο, μια ασθένεια από την έλλειψη βιταμίνης C από την οποία νοσούσε η πλειονότητά τους.

Μια άλλη, ενδιαφέρουσα συνήθεια του ναυτικού, θυμίζει εκείνη των Σκοτσέζων, για την οποία είχα γράψει πρόσφατα, το έθιμο με την τσαγιέρα. Γκρουπ ναυτικών που έτρωγαν, έπιναν και δούλευαν παρέα, είχαν συνήθως μια μεγάλη κανάτα ή κάθε λογής δοχείο, το οποίο ονόμαζαν «η μαϊμού». Μέρες που είχαν πολλή δουλειά ή για κάθε άλλη περίπτωση μπορεί να μην ήθελαν να πιούν την ημερήσια χορηγούμενη μερίδα σε αλκοόλ, την άδειαζαν μέσα σε αυτή την κοινή κανάτα, στην μαϊμού, συγκεντρώνοντας μεγαλύτερες ποσότητες για άλλες μέρες, ενδεχομένως πιο εύθυμες, τις οποίες αποφάσιζαν να στήσουν μικρά πάρτι εν πλώ.

Η συνήθεια αυτή της ημερήσιας χορήγησης Navy Grog βασίλευσε για περισσότερο από δύο αιώνες στο Βρετανικό Βασιλικό ναυτικό, μέχρι την επονομαζόμενη Black Tot Day, 31 Ιουλίου του 1970, την ημέρα που χορηγήθηκε για τελευταία φορά. Περισσότερα για αυτή θα βρείτε εδώ.

Το Navy Grog θεωρήθηκε θεμελιώδες καθώς υπήρξε εκ των πρώτων που χρησιμοποίησαν ρούμι στη συνταγή τους, αλλά και ένα από τα πρώτα και πιο βασικά που χρησιμοποιήθηκαν στην tiki κουλτούρα, το οποίο στη συνέχεια παραλλάχθηκε, εξελίχθηκε και έμεινε στην ιστορία ως ένα από εκείνα που πάντρεψαν τη ναυσιπλοΐα με τα κοκτέιλ.

Ο όρος grog μάλιστα, χρησιμοποιήθηκε κάποια στιγμή ως ένας πολύ γενικός που περιέγραφε κάθε τύπου αλκοολούχο ποτό, με καταγεγραμμένες αναφορές για grog shop, grog bowl, groggers(οι βαρελάδες στα πλοία), κοκ. Μάλιστα υπάρχει και άρθρο του 1898 που αναφέρει για τρεις από τους προέδρους των ΗΠΑ (Τζέιμς Πολκ, Ράδερφορντ Χέις, Ουίλιαμ Χένρι Χάρισον) πως «και οι τρεις ήξεραν να ξεχωρίζουν το καλό grog άμα τη δοκιμεί του»…