Κλιματική αλλαγή, πυρκαγιές και η επίπτωση τους στο κρασί

*της Εύας Μαρκάκη

Οι τρομακτικές εικόνες των πυρκαγιών της Αυστραλίας αυτό το καλοκαίρι, έκαναν το γύρο του κόσμου προκαλώντας απέραντη θλίψη αλλά και ανησυχία.  Τα νούμερα είναι πραγματικά σοκαριστικά: κάηκαν 27 εκατομμύρια στρέμματα, πάνω από 1 δισεκατομμύριο ζώα, 2.500 σπίτια, ενώ χάθηκαν 29 ανθρώπινες ζωές. Η έκταση που κάηκε είναι μεγαλύτερη από την Πορτογαλία και 14 φορές μεγαλύτερη από αυτή που είχε καεί το 2018 στην Καλιφόρνια. Πέρα από τον ασύλληπτο αριθμό των ζώων που κάηκαν, οι οικολόγοι φοβούνται για διαταραχή του οικοσυστήματος που δυστυχώς θα φανεί σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, οι μνήμες από τις φωτιές της Καλιφόρνιας παραμένουν ακόμα ζωντανές, με αυτές του 2017 να είναι οι πιο καταστροφικές των τελευταίων χρόνων. Το μόνο σίγουρο είναι πως η κλιματική αλλαγή είναι εδώ.

Οι ειδικοί λένε πως η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει ένα ήδη υπάρχον πρόβλημα· όσο στην Αυστραλία τόσο και στην Καλιφόρνια υπάρχει κάθε χρόνο μια «περίοδος πυρκαγιών». Αυτό συμβαίνει γιατί από την άνοιξη μέχρι το καλοκαίρι υπάρχει τρομερή ξηρασία, υψηλές θερμοκρασίες και αρκετά δυνατοί άνεμοι. Μια σπίθα (από ξηρή καταιγίδα λόγου χάρη) ή ο –σχεδόν πάντα ηλίθιος- ανθρώπινος παράγοντας, μπορούν να οδηγήσουν σε καταιγίδα με ολέθρια αποτελέσματα, στις περιοχές αυτές, τη συγκεκριμένη περίοδο.  Η κλιματική αλλαγή έχει προκαλέσει την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας 2-3 βαθμούς και έχει επιμηκύνει αυτή την επικίνδυνη περίοδο (δυστυχώς). Ο κρατικός φορέας βρίσκεται συνεχώς σε επαγρύπνηση και οι ίδιοι οι οινοπαραγωγοί αλλά και οι βιομηχανίες, στις περιοχές αυτές, τείνουν κάθε χρόνο να στρέφονται σε φιλικότερες προς το περιβάλλον πρακτικές για να περιορίσουν την εκπομπή CO₂  αλλά και να αυξήσουν τα αντιπυρικά μέτρα προστασίας.

Κλιματική αλλαγή και smoke taint

Μιας και μιλάμε για δυο μεγάλες οινοπαραγωγικές περιοχές η επίδραση στο κρασί και την βιομηχανία του είναι αναπόφευκτες. Στην Αυστραλία κάηκε το 1% των συνολικών αμπελώνων, αλλά το 30% της οινοπαραγωγικής ζώνης Adelaide Hills. Από την άλλη μεριά, στην Καλιφόρνια, κάηκαν οινοποιεία ολόκληρα και επλήγησαν πολύ σημαντικές περιοχές όπως η Sonoma (βλέπε Pinot Noir) και πιο συγκεκριμένα το Geyserville (βλέπε Ridge). Πέρα από την απώλεια των αμπελώνων όμως το πρόβλημα φαίνεται πως έχει βαθύτερες προεκτάσεις. Ακόμα και οι αμπελώνες που δεν κάηκαν πνίγηκαν στον καπνό και τις αναθυμιάσεις και αυτό φαίνεται πως έχει σοβαρή επίδραση στο κρασί. Το φαινόμενο ή μάλλον καλύτερα το ελάττωμα, ονομάζεται smoke taint και αποτελεί τρανταχτή απόδειξη του πόσο επηρεάζουν τελικώς το αμπέλι, το μικροκλίμα και οι περιβαλλοντικές συνθήκες.

Οι πτητικές φαινόλες που παράγονται όταν καίγεται το ξύλο απορροφώνται από τα σταφύλια και προσδένονται στα σάκχαρα. Κατά την οινοποίηση ή την παλαίωση αυτές οι πτητικές ενώσεις απελευθερώνονται δίνοντας ένα δυσάρεστο άρωμα και γεύση στο κρασί, το smoke taint. Με απλά λόγια, το κρασί που θα βγει από αμπελώνες σε περιοχές που σημειώθηκαν μεγάλες πυρκαγιές ενδέχεται να έχει μυρωδιά και γεύση καπνού και στάχτης (με την πολύ κακή έννοια). Υπάρχουν κάποια σύγχρονα μέσα (όπως η αντίστροφη ώσμωση) που μπορούν να διορθώσουν κάπως το πρόβλημα αλλά είναι κοστοβόρα, χρειάζονται εξειδίκευση και φυσικά, ανάλογα με την έκταση του προβλήματος, μπορούν να αφαιρέσουν και άλλα οργανοληπτικά του κρασιού. Παράλληλα, εκτός από τα πιο φανερά προβλήματα, υπάρχουν και εκείνα που θα εκδηλωθούν σε βάθος χρόνου.

Η κλιματική αλλαγή μακροπρόθεσμα

Ξεχωριστά από τις φωτιές όμως, παρατηρούμε πως η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας αποτελεί ένα σοβαρό θέμα για τις περιοχές αυτές, καθώς επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και σε βάθος χρόνου, τον κύκλο ζωής του αμπελιού. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να μην μπορούν να καλλιεργούνται κάποιες ποικιλίες σε κάποια χρόνια ή να αλλάξουν το στυλ των κρασιών τους κάποιοι παραγωγοί, ακόμα και τις signature ετικέτες τους. Πιο συγκεκριμένα, υψηλότερη θερμοκρασία μπορεί να σημαίνει καλύτερη ωρίμαση σε κάποιες περιοχές (πιο κρύες) ενώ σε άλλες δημιουργεί κρασιά με υψηλότερο αλκοόλ, πιο μαρμελαδένιο και ώριμο χαρακτήρα και με λιγότερη ισορροπία ή φινέτσα. Παράλληλα όσο οι θερμοκρασίες αυξάνονται τόσο μειώνεται το απόθεμα νερού το οποίο είναι απαραίτητο στην καλλιέργεια, σε κάποιες ζεστές και ξηρές περιοχές.

Κλείνοντας θέλω να πω πως υπάρχει ελπίδα. Μεγαθήρια όπως ο Torres και η Krug έχουν αλλάξει λογική προσπαθώντας κάθε χρόνο να μειώνουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, δείχνοντας μας το δρόμου για να αλλάξουμε κι εμείς τις συνήθειές μας. Από την άλλη πλευρά, γειτονικά οινοποιεία στην Αυστραλία δώρισαν σταφύλια σε όσους οινοποιούς επλήγησαν από τις πυρκαγιές για να καταφέρουν να βγάλουν κάποιο κέρδος από τη χρονιά και να ορθοποδήσουν.

*Η Εύα Μαρκάκη ερωτεύτηκε τη ζωγραφική αλλά κάπου στην πορεία ανακάλυψε τη Βιοχημεία, την οποία και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Επιστρέφοντας στην Αθήνα για το μεταπτυχιακό με τον εντυπωσιακό αλλά ακαταλαβίστικο τίτλο «Κλινική Βιοχημεία και Μοριακή Διαγνωστική» και έχοντας διαβάσει ό,τι βιβλίο κρασιού έπεφτε στα χέρια της, αποφάσισε πως ήθελε κι άλλα. Ξεκίνησε τα μαθήματα στο WSPC και από κει και πέρα όλα πήραν το δρόμο τους. Πέταξε τη λευκή ποδιά και τα πρωτόκολλα κλωνοποίησης και φόρεσε τη μαύρη, αυτή του sommelier. Από το 2015 είναι το wine geek του botilia.gr και δουλεύει ακατάπαυστα κάνοντας αυτό που λατρεύει, να δοκιμάζει κρασιά και να γράφει γι’ αυτά. Στον ελεύθερο της χρόνο συνεχίζει να ζωγραφίζει, κάνει ταξίδια, μαγειρεύει και πειραματίζεται με συνδυασμούς κρασιού και φαγητού. Δηλώνει εθισμένη στο Ξινόμαυρο, στο Riesling, στα macarons, στη σοκολάτα και στα παπούτσια. Θα την βρείτε σε κάποιο wine bar να ψάχνει το καινούργιο αγαπημένο της κρασί ή σε κάποια έκθεση ζωγραφικής να χαζεύει πορτραίτα.