Δροσουλίτες

Από το Ναμίμπ στην Κρήτη, μέσω Ιαπωνίας

Τα σαρκώδη φυλλαράκια τους, όπου στραφταλίζουν δεκάδες δροσοσταλίδες, μοιάζουν σα να κράτησαν πάνω τους την πρωινή πάχνη. Αυτό οδήγησε και τους Έλληνες καλλιεργητές** τους στην Κρήτη να ονομάσουν «δροσουλίτες»* το φυτό Salty Ice (Μεσημβριάνθεμο το κρυστάλλινο- Mesembryanthemum Crystallinum) Το ιδιόμορφο αυτό φυτό αυτό, που ανήκει στο γένος των Μεσημβριανθεμωδών*** και κατάγεται από την Νότια Αφρική και συγκεκριμένα από την περιοχή της αρχαιότερης ερήμου στη γη, της Ναμίμπ, ευδοκιμεί εύκολα σε οποιαδήποτε παράκτια περιοχή.

Γευστική ταυτότητα

Τα παχιά και δροσερά του φύλλα είναι τραγανά, ζουμερά και πολύ δροσιστικά. Όταν τα δοκιμάζεις είναι αλμυρά κι ελαφρά λεμονάτα έτσι που νιώθεις πως γεύεσαι κάποιο θαλάσσιο φυτό.

Που χρησιμοποιούνται

Συγκρατήστε το αυτό το δροσουλίτες γιατί το φυτό είναι βρώσιμο και μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως από δω και πέρα αρκετές φορές θα δείτε να αναφέρεται σε καταλόγους εστιατορίων και μπαρ. Οι σεφ προτιμούν να τα συνδυάζουν με ψάρια, χτένια ή στρείδια, αλλά και να τα προσθέτουν στις σαλάτες τους, καθώς ταιριάζουν με πολλά λαχανικά που ζητάνε μια παραπανίσια νότα αλμύρας, όπως το ωμό καρότο, το αγγούρι, οι νεαρές πατάτες ατμού, τα παντζάρια και τα κολοκυθάκια. Οι δροσουλίτες όμως μπορούν να συμβάλλουν με την τραγανότητα τους εκεί που στο φαγητό ή στο ποτό λείπει το νεύρο: στα αφράτα αβγά σκράμπλ ή σε ένα πηχτό πουρέ ή σε ένα κάπως γλυκερό κοκτέιλ (σ.ε. και σε κάτι πικρό) Τελευταίως, βέβαια, τα είδαμε και σε κοκτέιλ με τεκίλα ή με ουίσκι, όπου χρειάζονταν μια αλμυρή πινελιά ή, ζαχαρωμένα, να συμμετέχουν σε διάφορες γλυκές παρασκευές.

Photo by Georgia Ponirakou

Πως χρησιμοποιούνται

Εκτός από ωμοί οι δροσουλίτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν αφού τους αχνίσεις λίγο στον ατμό ή τους ζεματίσεις, αλλά μπορούν να τους περάσεις για λίγο από το γουόκ.

Μπορείς να τους ζαχαρώσεις ή να τους παγώσεις εντελώς σε βαθιά κατάψυξη.

Και η χρήσιμη-άχρηστη πληροφορία:

Το πώς το παράξενο αυτό μεσημβριάνθεμο έφτασε στα πιάτα μας ως δροσερή σαλάτα είναι μια μακριά ιστορία στην οποία εμπλέκονται πολλοί λαοί, πολλές έρημοι κι ένας- δυο «τρελοί» επιστήμονες από την Ιαπωνία.

Πριν πούμε όμως οτιδήποτε παραπάνω για αυτή την σαλάτα με το γκλίτερ, επιτρέψτε μου να σας συστήσω τον Ακιχίρο Νόζε (Akihiro Nose), νεαρό τότε(1985) Ιάπωνα επιστήμονα που δούλευε σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα σε μια έρημο κοντά στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. Θα τον παρακολουθήσουμε λίγο από τη στιγμή που αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα του και να πάρει μαζί του μια χούφτα άγριους δροσουλίτες, που του είχαν ξυπνήσει το ενδιαφέρον με τη συμπεριφορά τους. Είχε ήδη διαπιστώσει πως οι δροσουλίτες, αντί να αποθηκεύουν τη νύχτα διοξείδιο του άνθρακα για τη φωτοσύνθεση τους, όπως τα περισσότερα φυτά της ερήμου, αποθήκευαν αλάτι. Τα χρόνια πέρασαν κι ο Νόζε εκπροσωπώντας την Ιαπωνική Κυβέρνηση συμμετέχει σε μια έρευνα για το έδαφος στην περιοχή που άλλοτε υπήρχε η τρίτη μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου, η κλειστή θάλασσα της Αράλης (κάπου μεταξύ Ουζμπεκιστάν και Καζακστάν). Η σταδιακή αποξήρανση του νότιου τμήματος της λίμνης αποκάλυψε μια γη που διαβρώνεται από τη συσσώρευση αλατιού που βγαίνει από το υπέδαφος. Οι συχνές ανεμοθύελλες σκόρπισαν το αλάτι στις γύρω καλλιεργημένες περιοχές και το πρόβλημα επεκτάθηκε, προκαλώντας την ερημοποίηση της περιοχής και αποτρέποντας οποιοδήποτε φυτό να ευδοκιμήσει. Οποιοδήποτε άλλο ναι, αλλά όχι και τους δροσουλίτες! Αφού αυτοί αγαπάνε το αλάτι, ας το εκμεταλλευτούμε, σκέφτηκε τότε ο καθηγητής Νόζε. Κι άρχισε την έρευνα. Μόνο που, τελικά, όταν έφτασε η ώρα να την ολοκληρώσει, εφήρμοσε την ιδέα του σε μια άλλη περιοχή του πλανήτη, στην Κίνα.

Αρχικά διαπίστωσε πως όταν πεθαίνουν οι δροσουλίτες απελευθερώνουν ένα μεγάλο ποσοστό αλατιού στο έδαφος, που απαγορεύει σε άλλα φυτά να αναπτυχθούν σε αυτό το σημείο, όμως τα ίδια αναγεννιούνται από τους σπόρους τους και καταλαμβάνουν ολόκληρες περιοχές. Αυτό του επέτρεψε να συμπεράνει πως ακόμα κι αν υπάρχει υψηλό ποσοστό αλατιού στο έδαφος αυτό το «λυσασμένο» φυτό θα ευδοκιμήσει. Φύτεψε λοιπόν δροσουλίτες, από την Μογγολία μέχρι τη Σανγκάη, σε εκτάσεις εκατομμυρίων εκταρίων ήδη ερημωμένης γης και συνειδητοποίησε πως αυτές οι καλλιέργειες θα πρέπει να αποδίδουν και κάτι.

Έτσι, εικοσιτέσσερα χρόνια μετά την ανακάλυψη του στην έρημο του Σαν Ντιέγκο κι αφού μελέτησε όλες τις δυνατότητες του φυτού, ο καθηγητής συνεπικουρούμενος από ένα παλιό μεταπτυχιακό του φοιτητή, τον Τοσιφούμι Σιμόντα (Toshifumi Shimoda), συνεργάστηκαν με τους αγρότες της επαρχίας Σάγκα και  δημιούργησαν ένα φυτό υδροπονικής καλλιέργειας, ικανό να λύσει το πρόβλημα της ερημοποίησης και να χρησιμοποιηθεί ως λαχανικό για την ιαπωνική αγορά. Το ονόμασαν «Μπαραφού» (Barafu), που στα σουαχίλι σημαίνει κρυστάλλινο.

Δούλεψαν πολύ πάνω σε δύο θέματα: Στον έλεγχο της αλμυρής γεύσης του νέου φυτού και στην ανάλυση των δύο βασικών ουσιών που περιέχει: τη μυο-ινοσιτόλη, η οποία αυξάνει το μεταβολισμό των λιπών και την pintol (πιντόλη;) η οποία ρυθμίζει το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα, ακριβώς όπως και η ινσουλίνη. Το φυτό αυτό κυκλοφόρησε, τελικά, στη Γαλλία το 2008 με το όνομα «Cristalline -ficoïde glaciale» κι αργότερα εξαπλώθηκε ως salty ice plant στον αγγλόφωνο κόσμο και ως δροσουλίτες, στη χώρα μας .

* Είναι Fata morgana; Πολύ λίγοι μπορούν να ισχυριστούν πια πως κάποιο ξημέρωμα του Μάη, λίγο πριν την ανατολή του ήλιου, τη στιγμή που αρχίζει ν’ αχνοφέγγει είδαν τους Δροσουλίτες να βγαίνουν από τη θάλασσα, o ένας πίσω από τον άλλο και να προχωρούν αργά προς το κάστρο κι ύστερα πάλι να χάνονται στη θάλασσα. Αυτά τα 385 παλικάρια του ηπειρώτη Χατζή Μιχάλη Νταλιάνη, που έπεσαν, στις 18 του Μάη του 1828, υπερασπιζόμενα το Φραγκοκάστελο από τους Τούρκους πολύ σπάνια εμφανίζονται σε όσους έχουν παρόλα αυτά την υπομονή να τα περιμένουν εκεί,  στις αρχές του καλοκαιριού, που σε αυτόν τον ερημικό τόπο, με τη χαμηλή βλάστηση δε φυσάει ο βοριάς και επικρατεί υγρασία. Κι όσο θα λιγοστεύουν αυτοί που θυμούνται τη θυσία τους τόσο σπανιότερα θα παρουσιάζεται αυτός άυλος στρατός, σα μια σειρά από ίσκιους που προχωρούν σα σε παρέλαση, από το μοναστήρι του Αϊ-Χαραλάμπη προς το Φραγκοκάστελο.

**Οι Δροσουλίτες καλλιεργούνται από την οικογένεια Καραλάκη, στoν Κάμπο Ιεράπετρας και διανέμονται και στην Αθήνα (www.karalakis-agro.gr) τηλ. και φαξ: 2842028928

***Γένος Μεσημβριάνθεμων, οικογένεια των Αείζωων της Νότιας Αφρικής, η οποία αριθμεί πολλά περίεργα μέλη, που άλλα τους θυμίζουν πέτρες κι αλλά βότσαλα. Σε αυτήν ανήκει και το έρπον, αειθαλές, παχύφυτο μεσημβριάνθεμο, το γνωστό μας μπούζι, με τα πράσινα τριαδικά φύλλα, που την άνοιξη ομορφαίνει τις παραθαλάσσιες περιοχές με τα φούξια ή κίτρινα λουλούδια του.

All photos by Georgia Ponirakou