Crown and Anchor: Η σημασία της λονδρέζικης παμπ στην Ελληνική Επανασταση

Το ότι οι Βρετανοί διαδραμάτισαν ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση του ονείρου των Ελλήνων Επαναστατών για ένα νέο, ελεύθερο από τους Οθωμανούς κράτος είναι γνωστό τοις πάσι. Αυτό όμως που ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί είναι πως η διαβούλευση που θεωρήθηκε καταλυτική τόσο για τη μεταστροφή της βρετανικής πολιτικής υπέρ των επαναστατημένων Ελλήνων, όσο και για τη σύναψη των δανείων υπέρ του ελληνικού αγώνα, δεν πραγματοποιήθηκε στο βρετανικό κοινοβούλιο, αλλά σε μία παμπ με όνομα Crown and Anchor …

Στη βόρεια όχθη του Τάμεση, στην περιοχή της Πόλης του Λονδίνου που σήμερα ονομάζεται Strand, αρκετά χρόνια πριν την περπατήσει ο σπουδαίος Κάρολος Ντίκενς, το 1710, δημιουργήθηκε μια pub με το όνομα ‘’The Crown’’ (Το Στέμμα). Μια παμπ στην οποία ιδρύθηκε η Ακαδημία Φωνητικής Μουσικής, η περιώνυμη Βασιλική Εταιρεία (Επιστημών), αλλά που φιλοξένησε και την πρεμιέρα του ορατορίου του Χέντελ «Έσθερ», το πρώτο εγγλέζικο ορατόριο όλων των εποχών!

Το 1790 ένα ακόμη κτίριο χτίστηκε δίπλα στο αρχικό κτίσμα, ενώ –άγνωστο πότε- προστέθηκε και η λέξη Anchor στο όνομα της ήδη διάσημης λονδρέζικης παμπ. Οι περισσότεροι λένε πως προήλθε από μια παρακείμενη εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Κλήμη, ο οποίος συχνά αναπαρίσταται κρατώντας μια άγκυρα. Η παμπ ήταν αρκετά ευρύχωρη, με την αίθουσα χορού της να μπορεί να φιλοξενήσει έως και 2500 χιλιάδες συνδαιτημόνες!

Η παμπ Crown and Anchor αποτέλεσε διάσημο χώρο συνεστιάσεων, συνδεδεμένων με πολιτικές καμπάνιες της εποχής, κυρίως ταυτισμένες με τους πιο εύπορους Ριζοσπάστες, παρόλο που και ο φιλομοναρχικός και αντι-Ριζοσπάστης Τζον Ριβς συνεδρίαζε εκεί. Τα χρόνια λίγο πριν την Ελληνική Επανάσταση πραγματοποιήθηκαν εκεί μεγάλες συνεστιάσεις αφιερωμένες στον αγώνα για εγχώριες (εγγλέζικες) μεταρρυθμίσεις, αλλά και διαβουλεύσεις για τις εξεγέρσεις της Νάπολης, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.

Η παμπ Crown and Anchor χαρακτηρίστηκε ως το αντίπαλο δέος του «αριστοκρατικού» Κοινοβουλίου, ένας τόπος συνάθροισης φιλελεύθερων, ένα «λαϊκό» φόρουμ ανταλλαγής ιδεών και απόψεων για τα ζητήματα τόσο του εσωτερικού της χώρας, όσο –ακόμη περισσότερο- του εξωτερικού. Στα τέλη Φεβρουαρίου του 1823 ο σερ Τζον Μπάουρινγκ (sir John Bowring), πολύγλωσσος συγγραφέας, πολιτικός και μετέπειτα κυβερνήτης του Χονγκ Κονγκ, κάλεσε εννέα μέλη του Αγγλικού Κοινοβουλίου στην παμπ Crown and Anchor, μαζί με άλλους επιφανείς Ουίγους (Whigs), στις συζητήσεις που οδήγησαν στην ίδρυση του Ελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου ή όπως έγινε ευρέως γνωστή, Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου.

Η σημασία και ο ρόλος του Ελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου δεν έχει νόημα να αναλυθεί εκ νέου εδώ, έχουν γραφτεί εκατομμύρια αράδες σχετικά, πάντως βασικά μέλη του διετέλεσαν μεταξύ άλλων οι Τζον Μπάουρινγκ και Έντουαρντ Μπλακιέρ (Edward Blaquiere), όπως και ο Λόρδος Βύρωνα με τον κολλητό του Τζον Χόμπχαουζ (John Hobhouse), ο Τόμας Μουρ (Thomas Moore), ο Τζέρεμι Μπένθαμ (Jeremy Bentham), αλλά και ο εκπρόσωπός του στην Ελλάδα, ο Φιλικός Αλέξανδρος Κοντόσταυλος.

Όμως η σημασία της παμπ Crown and Anchor για την Ελληνική Επανάσταση δεν περιορίστηκε στην ίδρυση του Ελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου. Με τη συζήτηση για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας με βρετανικά κεφάλαια να έχει ανοίξει, 300 μέλη του Ελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου συγκεντρώθηκαν εκ νέου στην Crown and Anchor, ένα χρόνο αργότερα, στις 9 Φεβρουαρίου του 1824, για να υποδεχθούν δύο εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης. Ο Ανδρέας Λουριώτης και ο Ιωάννης Ορλάνδος είχαν πάρει μερικούς μήνες νωρίτερα εξουσιοδότηση από τη δεύτερη κυβέρνηση της Ελλάδας, το Εκτελεστικό του 1823 υπό την προεδρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, για να ταξιδέψουν στην Αγγλική πρωτεύουσα και να ζητήσουν/διαπραγματευτούν δάνειο υπέρ του ελληνικού αγώνα. Όπερ και εγένετο.

Ανδρέας Λουριώτης – Ιωάννης Ορλάνδος

Την ημέρα εκείνη, τη σύντομη επίδειξη αμοιβαίας υποστήριξης και θαυμασμού από τα μέλη του Ελληνικού Κομιτάτου και τους Έλληνες εκπροσώπους, αλλά και τις υπογραφές που έπεσαν για το πρώτο ελληνικό δάνειο υπέρ της ελληνικής επανάστασης, ακολούθησε το μοίρασμα εντός της Crown and Anchor αντιγράφων της ελληνικής διακήρυξης της ανεξαρτησίας που είχε εκδοθεί δύο χρόνια νωρίτερα. Τα ιδεώδη του ελληνικού αγώνα όπως συνομολογήθηκαν και αποτυπώθηκαν σε χαρτί, μοιράστηκαν επί αγγλικού εδάφους, εντός αυτής της ιστορικής παμπ, για να τα διαβάσουν τα πλέον φιλελεύθερα και επιδραστικά μυαλά της Βρετανίας.

Η Crown and Anchor κάηκε ολοσχερώς το 1854 για να φτιαχτεί εκ νέου αμέσως μετά, παραχωρώντας όμως τη θέση της σε τραπεζικό υποκατάστημα και τελικώς σε ιδιωτικές κατοικίες. Και μπορεί να μην στέκει πια με την αρχική της μορφή, τα κατάστιχα όμως της ιστορίας μας θα διατηρούνται εις το διηνεκές, για να μας υπενθυμίζουν πώς κάποιοι χώροι συνάντησης και συγκέντρωσης, είτε λέγονται παμπ, είτε λέγονται ταβέρνες, καπηλειά και καφενεία, δύνανται να αποτελέσουν χώρους ανταλλαγής απόψεων και ιδεών τόσο δυνατών, που μπορούν να οδηγήσουν στην έναρξη ή στην διαμόρφωση μέχρι και επαναστάσεων.