Craft μπίρα: κρίση ή η αρχή του τέλους;

Αφορμή για αυτό το κείμενο υπήρξαν διάφορα άρθρα που διάβασα τελευταία σχετικά με τις εξελίξεις και το μέλλον της σκηνής ζύθου, όπως συνηθίζω να γράφω, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και σε ελληνικό. Άρθρα σχετικά με την πορεία και την ταυτότητα  της μικροζυθοποιίας μέσα στο χρόνο, αυτό που στο εξωτερικό κάποτε ονόμαζαν craft μπίρα.

Την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξη στον κλάδο μας. Νέες μικροζυθοποιίες, όπως και πληθώρα νομάδων-ζυθοποιών, συνθέτουν το νέο τοπίο της «σκηνής» ζύθου στην Ελλάδα. Είναι φυσικό επακόλουθο της παγκόσμιας τάσης που ξεκίνησε από τις Η.Π.Α την δεκαετία του 90’ και εξαπλώθηκε σε όλο  τον κόσμο, όπως φυσικά και στη χώρα μας. Η ανάγκη για ποιοτικό ζύθο, νέες συνταγές, πειραματισμό με όλο και πιο νέες ποικιλίες λυκίσκων και διαφορετικούς τύπους μαγιάς έφερε στο προσκήνιο φιλόδοξους ζυθοποιούς  και τράβηξε τα βλέμματα επενδυτών και επιχειρηματιών. Μια ακμάζουσα εποχή που όμως ίσως φτάνει στο τέλος της;

Ας μπούμε στη ουσία του θέματος.

Η αμερικανική επανάσταση της craft μπίρας

Στα τέλη του 90′ το βλέμμα όλων των καταναλωτών ζύθου ήταν στραμμένο στο μεγάλο ρεύμα της αμερικάνικης επανάστασης, όπως χαρακτηρίζεται, με βασικούς εκπροσώπους τις “A.P.A.“(American Pale Ale), “I.P.A.“(India Pale Ale), “D.I.P.A.“(Double IPA) και όλα εκείνα τα στιλ ζύθου, στα οποία πρωταγωνιστούν οι έντονες ποικιλίες, κυρίως αμερικανικών λυκίσκων. Αυτά τα στιλ διαμόρφωσαν σε ένα τεράστιο βαθμό ένα νέο κοινό και μια ολόκληρη κουλτούρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι “Imperial Stout” ήταν επίσης στο προσκήνιο, όμως όχι σε τέτοιο βαθμό.

Το 2005 η σκυτάλη δόθηκε στις “New England I.P.A.” -οι οποίες ακόμα μονοπωλούν το ενδιαφέρον, κι ας έχουν μεταλλαχθεί- στις “Fruited Sour” μπίρες, όπως και στις “Pastry Stout“. Η αγάπη και το ενδιαφέρον για παραδοσιακές βελγικές “Geuze” και “Lambic” μπίρες απασχόλησε και απασχολεί ένα πιο συγκεκριμένο κοινό, όπως και οι παραδοσιακές γερμανικές συνταγές, οι οποίες ούτως ή άλλως έχουν και θα έχουν μεγάλο μερίδιο της αγοράς. “Hard Seltzer” και “Kombucha“, ως προϊόντα ζύμωσης, καθώς και τα “Craft Cider” εμφανίστηκαν ως μια νέα τάση,  η οποία όμως δεν τράβηξε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του κοινού, ειδικά στη χώρα μας. “Brut I.P.A.“, “Sour I.P.A.” και αντίστοιχα στιλ δεν απασχόλησαν ιδιαίτερα το καταναλωτικό κοινό, ενώ πλέον, ως νέα τάση, παρουσιάζονται οι χωρίς αλκοόλ ή με ελάχιστο αλκοόλ συνταγές ζύθου. Κι ενώ ζυθοποιητικά αποτελούν μια πρόκληση, για τον καταναλωτή παραμένουν αδιάφορες. Ειδικά για κάποιον που πραγματικά εκτιμά τον πειραματισμό και τις έντονες γεύσεις.

Οι παλαιώσεις σε ξύλινα βαρέλια δείχνουν να είναι ίσως το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της Craft σκηνής αυτή τη στιγμή, το τελικό προϊόν όμως είναι συνήθως ακριβό και δυσεύρετο και, όπως προανέφερα για τις “Imperial Stout“, απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό. Νέες μαγιές, αλλά και νέες ποικιλίες λυκίσκων έρχονται να δώσουν μια ανάσα φρεσκάδας, αλλά όχι για πολύ, αφού πάνω-κάτω, καλώς ή κακώς, όλα σχεδόν έχουν γίνει…

Τα τελευταία χρόνια επίσης παρατηρείται μια τάση αναβίωσης από τις μικροζυθοποιίες σε παραδοσιακές “Lager“, οι οποίες όμως δεν μπορούν να ανταγωνιστούν την τιμή μιας αντίστοιχης, μεγάλης ζυθοποιίας -όχι απαραίτητα πολυεθνικής.

Και φθάνω στο σήμερα, μερικά χρόνια μετά από δύο χρόνια ύφεσης λόγω lockdown και εν μέσω ενός πολέμου που επηρεάζει τις τιμές σιτηρών, γυαλιού κτλ, όπως και μιας συνεχόμενης ενεργειακής κρίσης. Σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ διαθέτουμε άπειρες επιλογές, δεν έχουμε εκείνο το οποίο παλαιότερα αναμέναμε. Το επόμενο βήμα ή το “next big thing”, όπως λένε και οι Βρετανοί. Παρατηρούμε μια διαρκής ανακύκλωση που καταντάει μονότονη και μερικές φορές ενοχλητική. Μια διαρκής επανάληψη, με το βάρος να πέφτει όχι τόσο στο προϊόν αυτό καθαυτό, αλλά σε εμπορικές πολιτικές, προωθητικές ενέργειες, συσκευασία κ.α.

Η τέχνη της ζυθοποίησης περνάει σε δεύτερη μοίρα, ενώ πρώτο λόγο έχει η εικόνα του προϊόντος, κυρίως μέσα από την παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και ως αξεσουάρ σε διάφορες υποκουλτούρες ή ως προϊόν-εργαλείο πολιτικής ταυτότητας.

Και ενώ στο εξωτερικό το κοινό είναι σαφώς μεγαλύτερο και πιο εξοικειωμένο με αυτήν την κουλτούρα, στη χώρα μας το κοινό στη μεγαλύτερη πλειονότητά του παραμενει ημιμαθές, αδαές και επιφανειακό.

Σίγουρα όχι αυτό που ονειρευόμουν για την ελληνική σκηνή ζύθου πριν αρκετά χρόνια…. οψόμεθα!