Ζεστά, χριστουγεννιάτικα αρώματα

Ακόμα θυμάμαι με πόση λαχτάρα γύριζα, μικρή, στο σπίτι τις τελευταίες μέρες πριν κλείσει το σχολείο για τις γιορτές των Χριστουγέννων. Πέταγα βιαστικά τη σάκα μου όπου έβρισκα και έτρεχα στην κουζίνα, συνεπαρμένη από τα ζεστά χριστουγεννιάτικα αρώματα του φούρνου. Εκεί η μάνα μου, με τη γιαγιά μου και κάποιες γειτόνισσες, έπλαθαν πότε κουραμπιέδες και μελομακάρονα και πότε κουλούρια. Την παραμονή των Χριστουγέννων ζύμωναν το μεγάλο άσπρο ψωμί με το γλυκάνισο και της Πρωτοχρονιάς τις βασιλόπιτες. Δεν με ένοιαζε τι ήταν αυτό που ζύμωναν, μου έφτανε να μυρίζω το μπαχάρι, το γαρύφαλλο, το μοσχοκάρυδο, την κανέλα, τη μαστίχα και το μαχλέπι να μπλέκονται με το ζεστό μέλι, με το άρωμα της πιπερόριζας και τις αποξηραμένες φλούδες των εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, μανταρίνι, περγαμόντο, ξύσμα λεμονιού), αλλά και με τη βανίλια, τον καφέ, τα κοπανισμένα καρύδια και την αμυγδαλόπαστα και να πολλαπλασιάζονται από τη ζέστη του φούρνου, να απλώνονται στο σπίτι, να δραπετεύουν στη γειτονιά και να ξαναγυρνάνε το βράδυ στα παιδικά μου όνειρα για να ξορκίσουν τα τρολ και τα ξωτικά, τάζοντάς τους παιχνίδια και γλυκά.

Η δική μας, ξεκίνησε σαν μια βόλτα για ποτό, μετά το γραφείο, επαναλήφθηκε για δυο-τρία χρόνια, μας άρεσε που περάσαμε καλά και το γιορτάσαμε, που τις επόμενες χρονιές νιώσαμε την ανάγκη να τη βαφτίσουμε «παράδοση», σα να γυρεύαμε μια πρόφαση για να γιορτάζουμε ιδιωτικώς και χαμηλόφωνα. Έτσι την τελευταία εργάσιμη πριν τα Χριστούγεννα μαζευόμαστε για να πιούμε κάτι παρέα. Αυτό το «κάτι» όμως είναι συγκεκριμένο. Ψάχνουμε μπαρ που σερβίρουν εποχικά ποτά, με άρωμα Χριστουγέννων. Όχι, εκείνα τα παντς με το ζεστό μηλίτη, που μιμούνται, τάχα μου, τα Wassail κι είναι τίγκα στη ζάχαρη και στα μπαχαρικά λες και βγήκαμε να πούμε τα κάλαντα σε χωριό της βόρειας Αγγλίας. Ψάχνουμε το άρωμα των Χριστουγέννων σε κανένα mulled cider ενισχυμένο με ρούμι κι όλα τα κανελογαρύφαλα του ή ακόμα καλύτερα σε κανένα φλεγόμενο hot toddy, κανένα Blazer, που, αν εκείνες τις μέρες τύχει και η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή, λειτουργεί και ως αντίδοτο στο ψοφόκρυο.

Μπορεί στην Ελλάδα η παράδοση των ζεστών ποτών να αρχίζει και να τελειώνει στο ρακόμελο που ζεσταίνουν στο μπρίκι στα καφενεία και στην ψημένη ρακή των Κυκλάδων, αλλά ακόμα θυμάμαι με πόση αγαλλίαση έπινε ο κόσμος, μερικά χρόνια πριν, εκείνα τα άθλια Glühwein που σερβίρανε στο χωριό των Χριστουγέννων, στην πλατεία Κοτζιά, απέναντι από το Δημαρχείο. Και τι ήταν; Όλο κι όλο λίγη κανέλα, μια υποψία γαρύφαλλου και μπόλικη ζάχαρη για να καμουφλάρουν το ξιδόκρασο, που είχαν χρησιμοποιήσει.

Στο μυαλό του κόσμου όμως ανακαλούσε μνήμες από οικογενειακά Χριστούγεννα. Θύμιζε τα κανελογαρύφαλα που βράζανε μαζί με το σιρόπι οι μανάδες τους, για να μελώσουν τα μελομακάρονα. Θύμιζε βασιλόπιτες κι ανθρωπόμορφα κουλούρια, φτιαγμένα με κανέλα και πιπερόριζα. Μπορεί να μην θύμιζε και τίποτα από όλα αυτά. Μπορεί να ήταν μόνο η κανέλα που απελευθέρωνε το άρωμα της μέσα στο ζεστό κρασί, ανασύροντας όλες εκείνες τις πληροφορίες που από κάποια άγνωστη συγκυρία αποθηκεύονται στο κουτάκι «μνήμες Χριστουγέννων» κι εμφανίζονται από το πουθενά για να ενισχύσουν μια ατελή εικόνα. Τι σημασία έχει, εξάλλου;

Η κανέλα, το μπαχάρι, το γαρύφαλλο, το πράσινο, αλλά και το αστεροειδές γλυκάνισο, το τζίντζερ, το μοσχοκάρυδο και το λεπτό του περικάρπιο (μέις ή μοσχομάχερ) μαζί με τα διάφορα εσπεριδοειδή, όλα δηλαδή τα αρώματα αυτά που ευφυώς αποκαλούν στα αγγλικά «baking spices», κάποιες στιγμές αποδεικνύεται πως έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν το συγκινησιακό μας και να επιδράσουν κατευναστικά στον ψυχισμό μας, έστω για όσο κρατάει ένα ποτό.