Aquavit: Το θρυλικό απόσταγμα από τη γη των Βίκινγκ

Όσοι έχουν βρεθεί σε κάποια από τις σκανδιναβικές χώρες, το γνωρίζουν καλά. Το aquavit -γράφεται και akvavit– δεν έχει κάνει καριέρα στο εξωτερικό εφάμιλλη άλλων, ξακουστών αποσταγμάτων, η κατανάλωσή του έχει αμιγώς εθνικό χαρακτήρα -ίσως πιο σωστά, εντός της Σκανδιναβίας- πλην όμως διατηρείται σε κραταιά επίπεδα, άλλωστε έχει ιστορία από τον 15^ο αιώνα. Οι Βίκινγκ δεν το έχουν πιεί, μόνο οι απόγονοί τους, φτιάχνεται όμως αδιαλείπτως στη γη που πάτησαν μερικούς αιώνες πριν. Είστε έτοιμοι για ένα ταχύρρυθμο στο Aquavit;

Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό Aqua Vitae -το Νερό της Ζωής- όπως δηλαδή αποκαλούνται πολλά αποστάγματα στον κόσμο και η παλαιότερη καταγεγραμμένη αναφορά σε αυτό είναι μια επιστολή, η οποία χρονολογείται από το 1531. Ο Δανός άρχοντας Eske Bille, κατά τη διάρκεια της διοικητικής του θητείας στο ιστορικό κάστρο του Bergenhus στη σημερινή Νορβηγία, έστειλε γράμμα στον Olav Engelbrektsson, τελευταίο ρωμαιοκαθολικό αρχιεπίσκοπο της χώρας πριν τη θρησκευτική Μεταρρύθμιση, και μαζί με αυτό ένα πακέτο το οποίο διευκρίνιζε πως «περιείχε λίγο νερό που αποκαλούνταν aqua vite και το οποίο αποτελούσε βοήθημα και θεραπεία για κάθε ανθρώπινη ασθένεια, εσωτερική και εξωτερική».

Και όντως, παραδοσιακά, πίστευαν πως το aquavit διέθετε φαρμακευτικές ιδιότητες, όπως πολλοί λαοί θεωρούσαν για τα αποστάγματά τους. Με την πάροδο του χρόνου, το aquavit αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της σκανδιναβικής παράδοσης, αφού το απολάμβαναν σε εορταστικές εκδηλώσεις και οικογενειακές συνευρέσεις, στο χριστουγεννιάτικο δείπνο, στις γιορτές του ηλιοστασίου, στο Πάσχα, σε εθνικές εορτές, κοκ, ενώ συνόδευε φυσικά και κάθε λογής παραδοσιακό έδεσμα.

Η παραγωγική διαδικασία και τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του Aquavit

Το Aquavit μπορεί να είναι απόσταγμα από οποιαδήποτε σχεδόν αμυλούχα πρώτη ύλη η οποία αρωματίζεται με βότανα, ενώ παίρνει το χαρακτηριστικό προφίλ γεύσης από τα δύο βασικά του βοτανικά στοιχεία, το αγριοκύμινο ή/και τους σπόρους άνηθου -αυτά πρέπει να εκφράζουν την κυρίαρχή του γεύση, βάσει Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνήθως, όπως και στο τζιν, στη συνταγή του χρησιμοποιούνται και άλλα βοτανικά στοιχεία, όπως σπόροι μάραθου, σπόροι κόλιανδρου και φλούδες εσπεριδοειδών.

Διαφορές από χώρα σε χώρα

Πολλές παραλλαγές θα συναντήσει κανείς στις Σκανδιναβικές χώρες. Οι Σουηδοί συνήθως χρησιμοποιούν βάση αλκοόλης από σίκαλη και συνήθως χρησιμοποιούν και σπόρους μάραθου με αυτούς του αγριοκύμινου, ενώ σχεδόν όλη τους η παραγωγή πωλείται χωρίς να περάσει από βαρέλι. Οι Δανοί, έρχονται για να μας μπερδέψουν λίγο ακόμη, δηλαδή όλους όσοι δε γνωρίζουν να ξεχωρίζουν το αγριοκύμινο (Carum carvi – Κάρον το κυμινοειδές), από το κύμινο (Cuminum cyminum – Κύμινον το ήμερον), καθώς προσθέτουν και λίγο από αυτό που χρησιμοποιούμε και στις κουζίνες μας. Επίσης, στην απόσταξη κάποιοι χρησιμοποιούν και τη ρητίνη του κεχριμπαριού, ενώ κάποιοι άλλοι ωριμάζουν και σε δρύινα βαρέλια. Τέλος, οι Νορβηγοί είναι εκείνοι που ωριμάζουν πιο συχνά το aquavit τους από κάθε άλλη σκανδιναβική χώρα και μάλιστα το κάνουν χρησιμοποιώντας δρύινα βαρέλια που πριν περιείχαν σέρι.

Το Åhus Akvavit που ανήκει στην Pernod Ricard

Όπως προανέφερα, το aquavit συνήθως καταναλώνεται σε παραδοσιακές γιορτές της κάθε χώρας. Στην Ισλανδία το καταναλώνουν στην ετήσια γιορτή του Þorrablót, στη μέση του χειμώνα και συνοδεύει αυτή την αηδία που λέγεται Hákarl, κομμάτια από φιλέτο καρχαρία δηλαδή, τα οποία έχουν προσπαθήσει να τα απομακρύνουν από την πολύ έντονη αμμωνία τους. Οι Δανοί το απολαμβάνουν σε σφηνάκι, παρέα με τις μπίρες τους ή μέσα σε καφέ, σε ένα τύπου σκανδιναβικό corretto. Στη Σουηδία το πίνουν και μαζί τραγουδούν βροντερά σε κοινά τραπέζια, ειδικά snap songs -έγραψα πως εκεί το λένε snaps;

Όπως και στην Ελλάδα με το τσίπουρο, το aquavit για χρόνια θεωρείτο παρωχημένο και η παραγωγή του δε βρισκόταν ποτέ σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ποιότητας, μολονότι υπήρχαν και υπάρχουν κάποια αρκετά ιστορικά brand. Η τάση όμως του localization φαίνεται πως βοήθησε και το aquavit· πρίμιουμ και καινοτόμα αποστάγματα έχουν πλέον κυκλοφορήσει, η σκανδιναβική σκηνή των μπαρ τα έχει αγκαλιάσει και τα έχει ενσωματώσει μέσα σε πρωτοποριακά κοκτέιλ, ενώ και οι συνταγές τους εξευγενίζονται ολοένα και περισσότερο και βέβαια η ίδια η κατηγορία προβάλλεται πολύ περισσότερο από ό,τι παλιά.