Applejack. Η αληθινή αμερικανική κληρονομιά.

Πόσοι από εσάς θα πίστευαν όποιον τους έλεγε πως η πρώτη επίσημη άδεια απόσταξης μαζικής παραγωγής στις ΗΠΑ δε δόθηκε σε κάποιο αποστακτήριο ουίσκι; Αυτή όμως είναι η αλήθεια, εν έτει 1780 το αποστακτήριο Laird απέκτησε με τη βούλα την πρώτη επίσημη άδεια, αποστάζοντας Applejack, το πιο παραδοσιακό και αρτιζάνικο ίσως απόσταγμα των ΗΠΑ, που ταυτίστηκε με την πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ, από όπου και ξεκίνησε να παράγεται.

Εδώ και δέκα γενιές η οικογένεια των Laird παράγει αυτό το χαρακτηριστικά αμερικάνικο απόσταγμα μήλων. Ξεκίνησε το 1698 όταν ένας Σκωτσέζος ονόματι William Laird άφησε το Φάιφ της Σκωτίας για να μεταναστεύσει στο Μόνμαουθ του Νιου Τζέρσεϊ. Εκεί αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του αποστάζοντας ό,τι βρήκε διαθέσιμο, προφανώς μήλα, μιμούμενος τους συγγενείς του στη Σκωτία και ιδρύοντας –εν αγνοία του τότε- μία δυναστεία που θα κρατούσε περισσότερους από τρεις αιώνες. Ονόμασε το ποτό που έφτιαξε Jersey Lightning.

Photo from Laird & Company

Το να αποφασίσει κανείς κάτι τέτοιο δεν ήταν κάτι εξωπραγματικό την εποχή εκείνη. Το Νιου Τζέρσεϊ άλλωστε ανέκαθεν υπήρξε σπουδαία παραγωγική περιοχή μήλων, πριν καν ακόμη ιδρυθούν οι ΗΠΑ. Σχεδόν κάθε αγροτόσπιτο διέθετε δικούς του οπωρώνες και στα κελάρια του αποθηκεύονταν μήλα για να παραχθεί κάθε λογής υποπροϊόν· μαρμελάδες μήλου, μηλόξιδο, σάλτσες μήλου, βούτυρο μήλου και φυσικά μηλίτης.

Η συνέχεια της ιστορίας περιλαμβάνει τον δισέγγονό του, Robert Laird, ο οποίος συνεχίζοντας την επαγγελματική δραστηριότητα χρειάστηκε –όπως οι περισσότεροι- να υπηρετήσει στον αμερικανικό εμφύλιο, στο πλευρό του Τζορτζ Ουάσινγκτον, με τον οποίο και γνωρίστηκε σε προσωπικό επίπεδο. Το 1760 λέγεται πως ο εθνάρχης, ο οποίος διέθετε μια μεγάλη έκταση από οπωρώνες μήλων, έγραψε ένα γράμμα στον Robert Laird, ζητώντας του τη συνταγή για εκείνο το ιδιότυπο απόσταγμα μήλου. Προφανώς σε αντάλλαγμα, δόθηκε στον Αμερικανό με καταγωγή από τη Σκωτία η επίσημη άδεια για μαζική παραγωγή του συγκεκριμένου αποστάγματος, εν έτει 1780, οπότε και ίδρυσε την εταιρεία Laird’s Distillery.

Συνεκδοχικά, το ίδιο το απόσταγμα, κάποτε υπήρξε το πλέον δημοφιλές ποτό της Αμερικής –κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται πως χρησιμοποιήθηκε για να φτιάξει το πρώτο κοκτέιλ σε αμερικανικό έδαφος· το Apple Toddy, ένα μείγμα από Applejack, βραστό νερό και ζάχαρη ντεμεράρα. Το πιο διάσημο, παρόλα αυτά, κοκτέιλ με Applejack ήρθε πολύ αργότερα, την περίοδο της αμερικανικής ποτοαπαγόρευσης και αυτό ήταν το Jack Rose, ένα μείγμα φυσικά από Laird’s Applejack, χυμό λεμονιού και γρεναδίνη.

Μιας και ανέφερα όμως την αμερικανική ποτοαπαγόρευση, μάθετε πως η πρώτη ύλη του αποστακτηρίου Laird ήταν αυτή που του επέτρεψε να παραμείνει ανοικτό εκείνη την περίοδο και να επιβιώσει, ως γραμμή παραγωγής για μη-αλκοολούχα ποτά με βάση το μήλο, αλλά και για πηκτίνη μήλου, ένα εξαιρετικό συντηρητικό που πωλούνταν τότε στο στρατό.

Μετά την ποτοαπαγόρευση όμως η οικογένεια είχε να αντιμετωπίσει ένα ακόμη πρόβλημα, αυτό των επιτηδείων που αποφάσισαν πως ήταν καλή ιδέα να παίρνουν το ήδη διάσημο τότε μπουκάλι της εταιρείας Laird και να το γεμίζουν ξανά με παράνομο απόσταγμα. Μία από πρώτες τους κινήσεις ήταν να προσαρμόσουν στις φιάλες τους μια σταθερή μεταλλική βαλβίδα ροής που δεν επέτρεπε το επαναγέμισμα.

Ήταν όμως μία ακόμη απόφασή τους που απεδείχθη τελικά μοιραία για τη δημοφιλία του Applejack ως ποτό στις ΗΠΑ. Αποφάσισαν να εξαγοράσουν περίπου 150 μικρές εταιρείες και παραγωγούς, μία περίοδο που οι εισαγωγές σε κρασί και αποστάγματα από την Ευρώπη εισήγαν νέα διαθέσιμα προϊόντα στο μέσω Αμερικανό. Η δημιουργία μονοπωλίου τελικώς έβλαψε την κατηγορία και οδήγησε σήμερα την εταιρεία Laird, όντας μία από τις ελάχιστες παραγωγής Applejack, να στραφεί στην εμπορία και άλλων προϊόντων προκειμένου να επιβιώσει. Για την ακρίβεια, σήμερα το Applejack αποτελεί –άκουσον, άκουσον- λιγότερο από το 2% του όγκου παραγωγής (περίπου 40,000 κιβώτια το χρόνο) της εταιρείας και μόλις το 14% των κερδών της!

Photo from Laird & Company

Το Applejack πήρε το όνομά του από ένα στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας του, ονόματι jacking. Ο ζυμωμένος χυμός μήλων μετά το φθινοπωρινό τρύγο έμενε έξω από τα κελάρια της φάρμας για ολόκληρο το χειμώνα. Τα κομμάτια πάγου που σχηματίζονταν με το νερό στο μείγμα αφαιρούνταν κατά διαστήματα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η περιεκτικότητα σε αλκοόλ! Φυσικά, η αρτιζάνικη αυτή μέθοδος άλλαξε, το όνομα όμως παρέμεινε!

Σήμερα το Applejack φυσικά παράγεται μέσω της κλασικής διαδικασίας της απόσταξης, χρησιμοποιώντας ως κύρια ποικιλία αυτήν των Winesap μήλων, όμως η γεύση του μήλου δεν είναι πια τόσο έντονη, αφού στις περισσότερες των περιπτώσεων έχουμε ανάμειξη μπράντι μήλου με ουδέτερη αλκοόλη.

Η αναβίωση της κουλτούρας των κλασικών κοκτέιλ έδωσε μία πολύ μικρή ώθηση στη δημοφιλία του αυθεντικού αμερικάνικου αυτού ποτού, όπως όλα όμως δείχνουν, η παραγωγή και η κατανάλωσή του είναι καταδικασμένες να βρίσκονται ακόμη πιο χαμηλά από τις αντίστοιχες του Ευρωπαίου αντίζηλού του, του Calvados.